Warning: preg_replace(): The /e modifier is no longer supported, use preg_replace_callback instead in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/libraries/joomla/filter/input.php on line 652

Warning: preg_replace(): The /e modifier is no longer supported, use preg_replace_callback instead in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/libraries/joomla/filter/input.php on line 654
www.spileo.gr

Warning: Parameter 2 to modChrome_artblock() expected to be a reference, value given in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/templates/spileo2012b/html/modules.php on line 77

Warning: Parameter 3 to modChrome_artblock() expected to be a reference, value given in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/templates/spileo2012b/html/modules.php on line 77

Warning: Parameter 2 to modChrome_artblock() expected to be a reference, value given in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/templates/spileo2012b/html/modules.php on line 77

Warning: Parameter 3 to modChrome_artblock() expected to be a reference, value given in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/templates/spileo2012b/html/modules.php on line 77

Warning: Parameter 2 to modChrome_artblock() expected to be a reference, value given in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/templates/spileo2012b/html/modules.php on line 77

Warning: Parameter 3 to modChrome_artblock() expected to be a reference, value given in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/templates/spileo2012b/html/modules.php on line 77

Warning: Parameter 2 to modChrome_artblock() expected to be a reference, value given in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/templates/spileo2012b/html/modules.php on line 77

Warning: Parameter 3 to modChrome_artblock() expected to be a reference, value given in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/templates/spileo2012b/html/modules.php on line 77

Βρείτε μας .....

   


Warning: Parameter 2 to modChrome_artblock() expected to be a reference, value given in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/templates/spileo2012b/html/modules.php on line 77

Warning: Parameter 3 to modChrome_artblock() expected to be a reference, value given in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/templates/spileo2012b/html/modules.php on line 77

We have 7 guests and no members online


Warning: Parameter 2 to modChrome_artblock() expected to be a reference, value given in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/templates/spileo2012b/html/modules.php on line 77

Warning: Parameter 3 to modChrome_artblock() expected to be a reference, value given in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/templates/spileo2012b/html/modules.php on line 77

Warning: Parameter 2 to modChrome_artblock() expected to be a reference, value given in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/templates/spileo2012b/html/modules.php on line 77

Warning: Parameter 3 to modChrome_artblock() expected to be a reference, value given in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/templates/spileo2012b/html/modules.php on line 77

Στατιστικά

64808805
Σημερα
Χθες
Εβδομαδιαία
Μηνιαία
Συνολικα
374613
426597
1612890
4708362
64808805


Warning: preg_replace(): The /e modifier is no longer supported, use preg_replace_callback instead in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/libraries/joomla/filter/input.php on line 652

Warning: preg_replace(): The /e modifier is no longer supported, use preg_replace_callback instead in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/libraries/joomla/filter/input.php on line 654

Warning: preg_replace(): The /e modifier is no longer supported, use preg_replace_callback instead in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/libraries/joomla/filter/input.php on line 652

Warning: preg_replace(): The /e modifier is no longer supported, use preg_replace_callback instead in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/libraries/joomla/filter/input.php on line 654

Warning: preg_replace(): The /e modifier is no longer supported, use preg_replace_callback instead in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/libraries/joomla/filter/input.php on line 652

Warning: preg_replace(): The /e modifier is no longer supported, use preg_replace_callback instead in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/libraries/joomla/filter/input.php on line 654

Warning: preg_replace(): The /e modifier is no longer supported, use preg_replace_callback instead in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/libraries/joomla/filter/input.php on line 652

Warning: preg_replace(): The /e modifier is no longer supported, use preg_replace_callback instead in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/libraries/joomla/filter/input.php on line 654

Warning: preg_replace(): The /e modifier is no longer supported, use preg_replace_callback instead in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/libraries/joomla/filter/input.php on line 652

Warning: preg_replace(): The /e modifier is no longer supported, use preg_replace_callback instead in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/libraries/joomla/filter/input.php on line 654

Warning: preg_replace(): The /e modifier is no longer supported, use preg_replace_callback instead in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/libraries/joomla/filter/input.php on line 652

Warning: preg_replace(): The /e modifier is no longer supported, use preg_replace_callback instead in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/libraries/joomla/filter/input.php on line 654

Warning: preg_replace(): The /e modifier is no longer supported, use preg_replace_callback instead in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/libraries/joomla/filter/input.php on line 652

Warning: preg_replace(): The /e modifier is no longer supported, use preg_replace_callback instead in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/libraries/joomla/filter/input.php on line 654

Warning: preg_replace(): The /e modifier is no longer supported, use preg_replace_callback instead in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/libraries/joomla/filter/input.php on line 652

Warning: preg_replace(): The /e modifier is no longer supported, use preg_replace_callback instead in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/libraries/joomla/filter/input.php on line 654

Warning: preg_replace(): The /e modifier is no longer supported, use preg_replace_callback instead in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/libraries/joomla/filter/input.php on line 652

Warning: preg_replace(): The /e modifier is no longer supported, use preg_replace_callback instead in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/libraries/joomla/filter/input.php on line 654

Warning: preg_replace(): The /e modifier is no longer supported, use preg_replace_callback instead in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/libraries/joomla/filter/input.php on line 652

Warning: preg_replace(): The /e modifier is no longer supported, use preg_replace_callback instead in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/libraries/joomla/filter/input.php on line 654

Warning: preg_replace(): The /e modifier is no longer supported, use preg_replace_callback instead in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/libraries/joomla/filter/input.php on line 652

Warning: preg_replace(): The /e modifier is no longer supported, use preg_replace_callback instead in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/libraries/joomla/filter/input.php on line 654

Warning: preg_replace(): The /e modifier is no longer supported, use preg_replace_callback instead in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/libraries/joomla/filter/input.php on line 652

Warning: preg_replace(): The /e modifier is no longer supported, use preg_replace_callback instead in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/libraries/joomla/filter/input.php on line 654

Warning: preg_replace(): The /e modifier is no longer supported, use preg_replace_callback instead in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/libraries/joomla/filter/input.php on line 652

Warning: preg_replace(): The /e modifier is no longer supported, use preg_replace_callback instead in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/libraries/joomla/filter/input.php on line 654

Warning: preg_replace(): The /e modifier is no longer supported, use preg_replace_callback instead in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/libraries/joomla/filter/input.php on line 652

Warning: preg_replace(): The /e modifier is no longer supported, use preg_replace_callback instead in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/libraries/joomla/filter/input.php on line 654

Ένα απέραντο φυσικό οχυρό είναι η έκταση στην οποία είναι χτι­σμένο το χωριό αυτό της Πίνδου.

COM_CONTENT_REGISTER_TO_READ_MORE

ΔΙΑΛΥΜΕΝΟΙ-ΧΑΜΕΝΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΥ (Από το βιβλίο του Αχιλλέα Γεωργόπουλου <<ΔΙΑΛΥΜΕΝΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΤΩΝ ΓΡΕΒΕΝΩΝ>>.

COM_CONTENT_REGISTER_TO_READ_MORE

 

 

 

Ο ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΣ ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΜΑΝΟΣ 

ΚΑΙ Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΟΡΛΙΑΚΑ

 

Διαμάντης Μάνος του Αθανασίου (1862-1908). Ο οπλαρχηγός Διαμάντης 

Μάνος ή καπετάν Κόκκινος  γεννήθηκε στο Σπήλαιο το έτος 1862. Αναγνωρίστηκε

 ως Ομαδάρχης του Μακεδονικού Αγώνα (Α.Ν.76/36). Ο λαός

 των Γρεβενών του είχε δώσει το ψευδώνυμο «Κόκκινος», λόγω

 του χρώματος του προσώπου και των μαλλιών του ,

 αλλά το Κομιτάτο, για να μη γίνεται σύγχυση με τον οπλαρχηγό Λούκα Κόκκινο,

 από το Μέγαρο, του έδωσε το ψευδώνυμο «Ντίμπρας» ή τον

 αποκαλούσε απλώς «Διαμάντη».

 

       

Ο οπλαρχηγός Διαμάντης Μάνος (Κόκκινος) 

Χρησιμοποιήθηκε στις 11 Ιουλίου 1905 ως οδηγός του 

σώματος του καπετάν Βέργα (υπιλάρχου Πέτρου Μάνου), ο 

οποίος με σώμα 45 ανδρών έμπαινε για δεύτερη φορά στη Δυτική

 Μακεδονία με αποστολή να εισβάλει στην Αβδέλλα, για να συλλάβει

 και τιμωρήσει συγκεκριμένα άτομα ρουμανιζόντων και στη

 συνέχεια να κατευθυνθεί προς τα Καστανοχώρια, για να δράσει 

εναντίον των βουλγαρικών συμμοριών. 

Αργότερα ο Διαμάντης συγκρότησε δική του ομάδα και δρούσε

 στην περιοχή Γρεβενών είτε ως ανεξάρτητος είτε ως οπλαρχηγός

 μέσα σε ελληνομακεδονικά σώματα, που είχαν επικεφαλής αξιωματικούς.

Το Μάιο του 1906  ο Διαμάντης Μάνος εντάχθηκε με την ομάδα 

του (15 άνδρες) στο νεοεισερχόμενο στην περιοχή Γρεβενών σώμα

 των 15 ανδρών του καπετάν Ζάκα (ανθυπολοχαγού Γρηγορίου Φαληρέα).

 Επειδή ο Ζάκας δεν άκουγε τα δίκαια παράπονα των ανδρών του

 Διαμάντη για την πληρωμή των καθυστερούμενων μισθών από 

διατεταγμένη υπηρεσία και η εν γένει συμπεριφορά του ήταν έναντ

ι αυτών προκλητική και απαράδεκτη, αναγκάστηκαν να τον

 εγκαταλείψουν, όπως και ο Διαμάντης. 

Τον Ιούνιο του 1907 η ομάδα του Διαμάντη εντάχθηκε στο 

σώμα του καπετάν Τσάρα (ανθυπολοχαγού Γεωργίου Στημωναρά), 

ο οποίος εισήλθε στην περιοχή Γρεβενών για  να καταδιώξει τις

 ρουμανικές συμμορίες και να εξοντώσει τους ληστές που

 λυμαίνονταν την περιοχή. Μετά την αποχώρηση από τα

 Γρεβενά του σώματος Τσάρα, το Δεκέμβριο του 1907, ο

 Διαμάντης παρέμεινε ο μόνος υπεύθυνος οπλαρχηγός της

 περιφέρειας Γρεβενών. Συνελήφθη αιχμάλωτος από τουρκικό

 απόσπασμα στο Μοναχίτι, στις 8 Φεβρουαρίου 1908, μετά

 από προδοσία κάποιου κατοίκου του χωριού που ήταν

 πληροφοριοδότης του ρουμανίζοντος μισέλληνα της Κρανιάς

 Δημητρίου (Μήτρου) Τσακαμά. Δεμένος οδηγήθηκε στα Γρεβενά. 

Εκεί ανακρινόμενος ομολόγησε λεπτομερώς τη δράση του 

εναντίον των Τούρκων και Ρωμούνων. Από τα Γρεβενά 

οδηγήθηκε στο Μοναστήρι, όπου καταδικάστηκε σε θάνατο

 με απαγχονισμό, με κύρια κατηγορία τους φόνους των Τούρκων 

στρατιωτών στον Όρλιακα στις 29 Απριλίου 1906. Απαγχονίστηκε 

στην πλατεία Αζ Παζάρ (αγορά αλόγων) του Μοναστηρίου μαζί 

με τον οπλαρχηγό Γεώργιο Καμηλάκη στις 25  Απριλίου 1908. 

 Άφησε πίσω τη γυναίκα του Πανάγιω και πέντε ανήλικα παιδιά, 

τρία αγόρια και δύο κορίτσια [τον Κώστα, τον Θανάση, τον Γιώργο, 

την Ελένη και την Θεολογία].

Η Πατρίδα μαζί με την ισόβια σύνταξη ανθυπολοχαγού-οπλαρχηγού που χορήγησε στη γυναίκα του, του απένειμε

 και το Μετάλλιο του Αγώνα.

Στις 28 Μαΐου 2000 έγιναν στη γενέτειρά του, το Σπήλαιο, 

τα αποκαλυπτήρια της προτομής από το Νομάρχη Γρεβενών. 

Στην τελετή παραβρέθηκαν οι πολιτικές και στρατιωτικές 

αρχές του Νομού και πλήθος κόσμου.   

 

 

Η μάχη του Όρλιακα

(29 Απριλίου 1906)

 

Το Νοέμβριο του 1905 ο μητροπολίτης Γρεβενών Αγαθάγγελος

 Κωνσταντινίδης ανακλήθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο 

στην Κωνσταντινούπολη για να δικαστεί,  διότι οι ρουμανίζοντες 

των Γρεβενών τον κατήγγειλαν στους Τούρκους ότι συνεργάζεται

 με τα ελληνομακεδονικά σώματα και διεγείρει το λαό σε επανάσταση.

 Στην Κωνσταντινούπολη ο Αγαθάγγελος δικάστηκε από την Ιερά 

Σύνοδο και αθωώθηκε, πλην όμως κρατήθηκε εκεί μέχρι την άνοιξη

 του 1909 (τρία και πλέον έτη) και δεν του επετράπη να επιστρέψει

 στην έδρα του, διότι θεωρήθηκε από τους Τούρκους επικίνδυνος.

 Απουσιάζοντος του Αγαθαγγέλου τοποθετήθηκε ως αρχιερατικός 

επίτροπος της Μητροπόλεως Γρεβενών ο πρωτοσύγκελος Αθανάσιος

 Τσάμης, ο οποίος   τον Απρίλιο του 1906, σε ένα «ξέσπασμα οργής»

 κατά των ρουμανιζόντων, που πολεμούσαν καθημερινά την Εκκλησία,

 συνεννοήθηκε με τον οπλαρχηγό Διαμάντη Μάνο ή καπετάν Κόκκινο, 

να δώσει ένα μάθημα στους ρουμανίζοντες, για να τους αναγκάσει να

 αναστείλουν τη δράση τους και να περιορίσουν τις αυθαιρεσίες τους. 

Την τελευταία εβδομάδα του Απριλίου 1906, δεκαπέντε οικογένειες

ρουμανιζόντων της Αβδέλλας και του Περιβολίου, που παραχείμαζαν 

στη Θεσσαλία, πέρασαν από τα Γρεβενά με προορισμό το χωριό τους. 

Τις οικογένειες αυτές συνόδευε τουρκικό απόσπασμα 40 περίπου

 στρατιωτών με επικεφαλής μουλιαζίμη (ανθυπολοχαγό). Εκτός 

από τους στρατιώτες όπλα έφεραν και οι ρουμανίζοντες με τους

 αγωγιάτες τους, που αποτελούσαν συνολικά μία δύναμη 24 ανδρών. 

Μόλις οι οικογένειες έφθασαν στα Γρεβενά ο αρχιερατικός επίτροπος

 έστειλε σημείωμα στο Διαμάντη με τον Γεώργιο Ταρλατζή από το Σπήλαιο

 και τον ενημέρωσε για την πορεία τους.

Στις 28 Απριλίου οι ρουμανίζοντες διανυκτέρευσαν στους Μαυραναίους

 και το πρωί της επομένης (29 Απριλίου, ημέρα Σάββατο) ακολούθησαν 

το δρομολόγιο Μαυραναίοι- Ζάκα- Αβδέλλα - Περιβόλι.

Την ίδια ημέρα, στη θέση «Καραστέργιος» της οροσειράς του Όρλιακα, 

είχε στήσει καρτέρι (ενέδρα) και περίμενε τους ρουμανίζοντες ο 

οπλαρχηγός Διαμάντης Μάνος (Κόκκινος) με 22 άνδρες, μεταξύ

 των οποίων ήταν οι Δημήτριος Ράμμος, Νικόλαος Γκαλντερίμης, 

Αλέξης Λύρας, Χρήστος Κάραντος (Κατσικώνης) και Γεώργιος Βήττος 

από το Σπήλαιο, ο Κωνσταντίνος Βερβέρας και ο Ιωάννης

 Γκαντέμης (Φλώρος) από το Ζιάκα, ο Περιστέρης από το

 Μαυρονόρος και ο Βασίλειος Ζαρκάδας από τους Μαυραναίους.

 Στην περιοχή είχε σπεύσει για ενίσχυση και ο Γεώργιος Τσουκαντάνας

 από το Περιβόλι με μερικούς οπαδούς του.

 

Όταν, κοντά στο μεσημέρι, οι ταξιδιώτες πέρασαν το χωριό Ζάκα και

 έφθασαν στην τοποθεσία  «Καραστέργιος», ο Διαμάντης Μάνος

 έστειλε 

αγγελιαφόρο με τον οποίο διεμήνυσε τους Τούρκους ότι είναι 

περικυκλωμένοι από τους αντάρτες και να μην αντιδράσουν,

 γιατί δεν είχε σκοπό να τους πειράξει και το μόνο που τον 

ενδιέφερε ήταν η σύλληψη των ρουμανιζόντων. Οι Τούρκοι 

αρνήθηκαν κάθε συμβιβασμό και άρχισαν να πυροβολούν

 εναντίον των ανταρτών, με αποτέλεσμα να επακολουθήσει 

σκληρή μάχη που διήρκεσε τρεις ώρες.

Τα πυκνά και εύστοχα πυρά των Μακεδονομάχων επέφεραν

σοβαρές απώλειες στο Τούρκους, που τελικά αναγκάστηκαν

 να παραδοθούν.

Οι απώλειες των αντιμαχόμενων  πλευρών ήταν οι εξής:

Τούρκοι: Νεκροί 13 (11 επί τόπου και δύο που υπέκυψαν στα

 τραύματά τους κατά τη μεταφορά τους στα Γρεβενά), τραυματίες 

16 μεταξύ των οποίων και ο μουλιαζίμης. Οι 11 Τούρκοι

 ενταφιάστηκαν στον τόπο της συμπλοκής και μέχρι πρόσφατα 

φαίνονταν οι τάφοι τους.

Ρουμανίζοντες: Νεκρός 1, των υπολοίπων τραπέντων σε άτακτη φυγή. 

Από τα διασταυρούμενα πυρά και τις αδέσποτες σφαίρες σκοτώθηκαν

 2 γυναίκες και 3-4 παιδιά.

Έλληνες: Νεκροί 2, ο Περιστέρης από το Μαυρονόρος και κάποιος

 άλλος αγνώστων στοιχείων και τραυματίες ο Βασίλειος Ζαρκάδας από

 τους Μαυραναίους και ο Ιωάννης Γκαντέμης (Φλώρος) από το Ζάκα.

Οι αιχμάλωτοι στρατιώτες αφέθηκαν ελεύθεροι μαζί με τον οπλισμό τους,

 αφού τους αφαιρέθηκαν μόνο τα φυσίγγια. Στον τραυματισμένο 

μουλιαζίμη παρασχέθηκαν οι πρώτες βοήθειες, έγινε επίδεση των 

τραυμάτων και μεταφέρθηκε έφιππος στα Γρεβενά.

Ο λαός των Γρεβενών τη μάχη του Όρλιακα την αποθανάτισε με το 

παρακάτω τραγούδι:

 

Σάββατο μέρα κίνησες, Διαμάντη μ’ Κόκκινε, 

στον Όρλιακα να πάεις, βρε Περιστέρη μου.

Διαταγή ελάβαινες από το Κομιτάτο

Να πας ’πάνω στον Όρλιακα, ψηλά στον Καραστέργιο.

Εκεί θα διάβαιν’ η Τουρκιά, οι δόλιοι Ρουμάνοι 

να βγούνε στα ψηλά βουνά, ψηλά στο Περιβόλι.

Ήταν η ώρα δώδεκα κατά το μεσημέρι, 

βρε Περιστέρη μου, Διαμάντη μ’ Κόκκινε.

Τα καραούλια έβαζες το μέρος, για να πιάσεις 

και κάθοσαν και ορμήνευες σα μάνα σαν πατέρας:

-« Παιδιά μ’ να μη κιοτέψετε, παιδιά μ’ μη φοβηθείτε, 

πιάστε τον τόπο δυνατά, πιάστε τα μετερίζια, 

εδώ θα γίνει πόλεμος με Τούρκους, με πασάδες».

Σαν πιάστηκες στον πόλεμο, τρεις ώρες πολεμούσες.

Βουίζανε οι λαγκαδιές και τρίζανε τα βράχια.

Κι εσύ, Διαμάντη μ’ φώναζες από το καραούλι:

-«Παιδιά μ’ τραβάτε το σπαθί και πάψτε τα ντουφέκια 

γιουρούσι για να κάνουμε, να πιάσουμε του Τούρκους».

Πικρό γιουρούσι έκαμαν, πικρό φαρμακωμένο 

τον Περιστέρη βάρεσαν, το πρώτο παλικάρι,

το Φλώρο μας τον λάβωσαν μαζί με το Ζαρκάδα.

Πιάνουν τους Τούρκους ζωντανούς και τους αιχμαλωτίζουν.

 

 

Χρήστου Δ. Βήττου 

 

 

 

 

 

 

Ο ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΖΙΑΚΑΣ 

ΚΑΙ Η ΣΥΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ 

ΣΤΟΥΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ


 Ο Θεόδωρος Ζιάκας άνήκει σε μια μεγάλη και 

ισχυρή άρματολική οικογένεια των Γρεβενών, που 

πρόσφερε πολυ μεγάλες υπηρεσίες στους εθνικούς 

απελευθερωτικούς αγώνες. 


Οι υπηρεσίες της αρχίζουν από τα μέσα του 18ου αιώνα,

 ίσως και νωρίτερα, και συνεχίζονται σχεδόν ως τα τέλη του 19ου.

Η οικογένεια του καταγόταν από το Μαυρονόρος, μικρό 

και ασήμαντο χωριουδάκι με 40-50 οικογένειες σήμερα,

 μα που ως τα μέσα του περασμένου αιώνα παρουσίαζε

 άξιόλογη εμπορική κίνηση με εβδομαδιαία αγορά για τις 

εμπορικές συναλλαγές των κατοίκων των γύρω χωριών κι 

ετήσια μεγάλη εμποροπανήγυρη, που συγκέντρωνε κόσμο

 από τη Μακεδονία, την Ήπειρο  τη Θεσσαλία κι άκόμα 

μακρύτερα κι είχε μεγάλη κίνηση άγοραπωλησίας μεγάλων

 και μικρών ζώων.

 Ακόμα και σήμερα δείχνουν στον περίεργο επισκέπτη τη θέση, 

όπου γινόταν η άγορά και η εμποροπανήγυρη.

Είναι στη θέση «’Αργαστήρια», στο νότιο μέρος του χωριού, 

προς την κατεύθυνση του χωριού Μαυραναΐοι.
Σήμερα είναι χωράφια. Η παροιμία «σάν οί γκαβοί στο Μαυρονόρος», 

που μεταφορικά σημαίνει πυκνή συρροή κόσμου σ’ ενα μέρος, έχει

 την άρχή της στις καλές μέρες του Μαυρονόρους, όταν , με την 

εύκαιρία της εβδομαδιαίας άγορας και της έμποροπανήγυρης, 

συνέρρεαν εκεί παντος εΐδους άνθρωποι, κυρίως ζητιάνοι και 

γενικά άνίκανοι για εργασία, για να ζητιανέψουν.

Κατά την παράδοση η άγορά καταργήθηκε, γιατί δεν υπήρχε

 καμιά άσφάλεια για τον κόσμο έξαιτίας της κακής διοικήσεως

 της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και των συχνών επιδρομών

 των ληστών και των Άρβανιτάδων.

Κατ’ άλλες πάλι πληροφορίες, που κι χύτες οφείλονται στην 

προφορική παράδοση, την αγορά την κατάργησε ο ονομαστός

 σιλιχτάραγιχς των Γρεβενών Μεχμέτ Τάγος. Μάλιστα επειδή η αγορά

 είχε καθιερωθεί με σουλτανικό διάταγμα (φιρμάνι) και δεν ήταν εύκολο

 να καταργηθεΐ, ο Μεχμέτ Τάγος υποχρέωσε το μητροπολίτη Γρεβενών

 Αγάπιο και τους προέδρους (μουχτάρηδες) των κοινοτήτων των 

γύρω χωριών και γενικότερα της περιφέρειας, να υπογράψουν

 άναφορά πρός την Υψηλή Πύλη και να ζητούν οί ΐδιοι την 

κατάργηση της άγορας του Μαυρονόρους και τη μεταφορά 

της στα Γρεβενά.

Πότε ακριβώς μετοίκησαν οί Ζιακαΐοι από το Μαυρονόρος 

δεν είναι γνωστό.

Το πιθανότερο είναι ότι μετοίκησαν κατά τα τέλη του 18ου αιώνα,

 όταν   Άλή πασάς προσπάθησε να συντρίψει τη δύναμη των

 άρματολικιών, που του ήταν έμπόδιο στα επεκτατικά και 

απολυταρχικά του σχέδια και την καταπίεση των χριστιανικών

 πληθυσμών.
Τότε, υποθέτω, και οί Ζιακαΐοι, μή νιώθοντας ασφαλή τον έαυτό τους

 κοντά στα Γρεβενά—το Μαυρονόρος απέχει μόλις 10 χιλιόμετρα από

 τα Γρεβενά—αναγκάσθηκαν να μετοικήσουν.

Άλλο ζήτημα είναι το που έγινε  ή μετοικεσία τους, στην Τίστα, το

 σημερινό Ζιάκα, η στο Σπήλαιο, χωριά, που απέχουν 20-25 χιλιόμετρα

 από τα Γρεβενά και σε τοποθεσία φυσικά οχυρή. Το πιθανότερο είναι 

ότι η μετοικεσία έγινε στην Τίστα  και διότι αυτή εϊναι η επικρατέστερη

 παράδοση και διότι εκεί δείχνουν τα κτήματα, που ανήκαν στούς

 Ζιακαίους, και διότι υπάρχουν δημοτικά τραγούδια, που μνημονεύουν

 την Τίστα και που θά άναφέρονται στην έποχή, που οί Ζιακαΐοι είχαν 

μετοικήσει εκεί.

Μολαταύτα και στο Σπήλαιο υπάρχει παράδοση ότι εκεί είχαν μετοικήσει

 οί Ζακαΐοι, άναφέρεται κι εκεί τοπωνύμιο με την ονομασία 

«στής Ζιάκινας την κοπριά» κι υπήρχαν κι εκεί κτήματα της οικογένειας Ζιάκα.

Για τους προγόνους του Ζιάκα δεν έχουμε πολύ

 συγκεκριμένες πληροφορίες.

Τά σχετικά άρθρα της Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας

 και του Εγκυκλοπαιδικού Λεξικού   Ελευθερουδάκη, που

 τα ακολούθησαν και τα νεώτερα εγκυκλοπαιδικά λεξικά, 

όπως π.χ. του Ηλιον, μνημονεύουν το όνομα, του γερο-Ζιάκα, 

που χρημάτισε αρματολός στην περιφέρεια Γρεβενών, πήρε

 μέρος στην επανάσταση του 1770, που είχε υποκινήσει η

 αύτοκράτειρα της Ρωσίας Αικατερίνη, και ήρθε σε σύγκρουση 

με τον Κούρτ πασά κι αργότερα με τον Άλή πασά των Ίωαννίνων.

Μνημονεύεται άκόμα ένας γιός του, ο πατέρας του Γιαννούλα και

 του Θόδωρου, που πήρε μέρος στην έπαναστατική κίνηση του

 Θύμιου Βλαχάβα το 1802.
Αργότερα συμφιλιώθηκε με τον ’Αλή πασά και πήρε το αρματολίκι 

των Γρεβενών και της Κόνιτσας που τα κράτησε ίσαμε το 1810.

Απ’ όσα λέγει όμως ο έγγονός του Γούλας Ί. Ζιάκας, ο γιός του

 Γιαννούλα, σε μια αίτησή του προς την ελληνική κυβέρνηση,

 προφανώς για να έξάρει τις ύπηρεσίες της οικογένειας Ζιάκα

 προς το έθνος και να διεκδικήσει ορισμένα δικαιώματα ύπέρ 

αυτής (βρίσκεται στο ’Αρχεϊο Αγωνιστών, στα χειρόγραφα της

 Εθνικής Βιβλιοθήκης με αριθμό 27.832)  κι απ’ όσα λένε ο 

’Αραβαντινός, ο Κρυστάλλης και οι Wace-Thompson στο αξιόλογο

 βιβλίο τους The Νοmads of Balkans, πρόκειται για ενα μόνο

 πρόσωπο (Γεωργάκης-ΓάκηςΖιάκας) , που χρημάτισε

 πρωτοπαλίκαρο του Ντεληδήμου και του Τότσκά,
πρωτεξαδέλφου του, τον οποίο διαδέχθηκε στο αρματολίκι των Γρεβενών.

Ο ίδιος πήρε μέρος και στην επανάσταση του 1770 και

 στο κίνημα του Βλαχάβα.

 Αργότερα, άφού συμφιλιώθηκε με τον Άλή πασά, ξαναπήρε

 το άρματολίκι των Γρεβενών, που το κράτησε ίσαμε το 1810, 

ή, κατά τον Άραβαντινό, στο προμνημονευόμενο έργο του, ίσαμε το 1814.

Αναφέρουν ακόμα τα εγκυκλοπαιδικά λεξικά, προφανώς από

 σύγχυση, ότι κατά το 1854, η οικογένεια Ζιάκα έχασε 30 μέλη. 

Ο άριθμός είναι ασφαλώς εντελώς απίθανος. Πιο πιστευτή είναι

 η πληροφορία του Γούλα στην προμνημονευόμενη έκθεσή του 

προς την επιτροπή έκδουλεύσεων, σύμφωνα με την οποία 30 μέλη

 της οικογένειας Ζιάκα, μεταξύ των όποιων και τέσσερα άδερφια του

 παππού τού, και φυσικά και ο πατέρας του, σκοτώθηκαν σ’ όλο το 

διάστημα των υπέρ του έθνους άγώνων της οικογένειας, δηλ. ίσαμε το

 1854.

Εκείνο που φαίνεται πιθανότερο, όπως σωστά υποστηρίζει ο γυμνασιάρχης 

Χρ. Ένισλείδης, είναι ότι ο γερο-Ζιάκας εχασε κατά τη διάρκεια των

 άγώνων του προς τους Τούρκους την ιδιαίτερη οικογένεια του κι 

ότι ξαναπαντρεύθηκε σε προχωρημένη ηλικία. Έτσι εξηγείται το

 γεγονός ότι έχει μικρά παιδιά σε μεγάλη ηλικία, όπως θά φανεί 

άμέσως παρακάτω.

Γιος του γερο-Ζιάκα είναι ο Γιαννούλας, που γεννήθηκε, κατά τον

 Ένισλείδη1, το 1795 κι ο λίγο μικρότερος του Θόδωρος.
Σύμφωνα με την προμνημονευόμενη έκθεση του Γούλα Ζιάκα, όταν

  ο παππούς του, περί το 1810 ή, το πιθανότερο, κατά τον Άραβαντινό,

 τον Κρυστάλλη και τους Wace-Thompson4 (οί τελευταίοι 

υποστηρίζουν πώς τότε σκοτώθηκε), το 1814, γέρος πιά και

 κουρασμένος από τους άγώνες και τις κακοπάθειες άποχώρησε 

από τη διοίκηση του καπετανάτου, που περιλάβαινε τις επαρχίες

 Γρεβενών, Βεντζίων, Κόνιτσας και Άνασελίτσας και άποτελούσε, 

όπως παραστατικά μάς λέγει ο Γούλας Ζιάκας, «μίαν μικράν 

ηγεμονίαν με 600 χωρία», τότε τον διαδέχθηκε σε πολύ νεαρή

 ηλικία ο πρωτότοκος γιος του Γιαννούλας.

Αυτός, κατά τις ίδιες πηγές, για να άντιμετωπίσει καλύτερα

 τα στίφη των ληστών και των Άρβανιτάδων, που λυμαίνονταν

 τα χριστιανικά χωριά των περιοχών, κράτησε μόνο τις περιφέρειες

 Γρεβενών και Βεντζίων, που άποτελούσαν μια γεωγραφική ενότητα

 (καί οί δυό περιοχές άνήκουν σήμερα στο νομό Γρεβενών) και 

διέθεσε τις άλλες δυό σε συγγενείς του και στον άδερφό του Θόδωρο, 

όταν κάπως ένηλικιώθηκε.

 


Όταν άρχισε η ελληνική επανάσταση, ο Γιαννούλας, που φαίνεται ήταν

 μυημένος στη Φιλική Εταιρεία, ξεσήκωσε τη Δυτική Μακεδονία και

 πρόσφερε πολλές υπηρεσίες στον αγώνα παρεμποδίζοντας τις

 τουρκικές δυνάμεις να κατεβαίνουν δια των ορεινών διαβάσεων

 από την 'Ήπειρο προς τη Μακεδονία και τη Θεσσαλία και 

άπασχολώντας άρκετο τούρκικο στρατό στην περιοχή του.

Εναντίον του Ζιάκα ήρθε ο βουλγαρικής καταγωγής Μπεχλιβάν

 Μπαμπά πασάς και με τις σημαντικά άνώτερες δυνάμεις του 

τον άνάγκασε να συμπτυχθεΐ προς τα ορεινότερα μέρη και 

λεηλάτησε την περιφέρεια Γρεβενών.

 

Ιωάννης Πετρώφ

Άλλες πληροφορίες για την έπαναστατική

 δράση του Ζιάκα στα χρόνια εκείνα δεν έχουμε,

 αλλά ασφαλώς δεν έμεινε με σταυρωμένα χέρια.


Ξέρουμε μόνο, όπως μάς πληροφορεί ο Ρώσος φιλέλληνας Ιωάννης

 Πετρώφ, ότι πήρε μέρος στην ηρωική έπανάσταση της Νάουσας

 το 1822 και θά είχε τις σχετικές ταλαιπωρίες και άπώλειες.

Αργότερα ο Γιαννούλας, με τη μεσολάβηση του Χουρσίτ πασά, τον

 οποίο είχε βοηθήσει κατά του Άλή πασά των Ίωαννίνων, ύποσχέθηκε

 να σταματήσει τη δράση του και να παραμείνει ήσυχος, όταν  μάλιστα

 σκεφθούμε πώς ο άγώνας θά ήταν μάταιος, άφού είχαν παύσει να 

υπάρχουν επαναστατικές εστίες στη Μακεδονία.

Σέ άντάλλαγμα διορίσθηκε αρματολός («ύπομίσθιος ύποφύλαξ», λέγει,

 προφανώς για να τον μειώσει, ο ’Αραβαντινός) των περιοχών, που είχε 

και προηγουμένως και πιθανότατα και των περιφερειών Ζαγορίου και 

Μετσόβου, που διεκδικούσε από καιρό.

Παρά ταύτα δεν έπαυσε να βοηθεί και να ένισχύει την έπανάσταση.

 Κατά την πολιορκία του Μεσολογγίου έστειλε εκεί τον ύπαρχηγό του

 Απόστολο Κυρίμη, από τον Τσούργιακα, τη σημερινή ’Αετιά των

 Γρεβενών, με αρκετή δύναμη. 

Το μεγαλύτερο μέρος των άνδρών αύτών, μεταξύ των οποίων και

 τέσσερα ξαδέρφια του Ζιάκα, βρήκαν ήρωικο τέλος κατά την 

πολιορκία και την έξοδο του Μεσολογγίου.

Για τον Απόστολο Κυρίμη ο Ί. Βασδραβέλλης, στηριζόμενος σε 

ένθύμηση γραμμένη σε εκκλησιαστικό βιβλίο του Άγιου 'Όρους,

 μας λέγει ότι είχε δράσει κατά τον Ιούλιο του 1821 στη Χαλκιδική 

υπό τον Έμμ. Παπά κι ότι σ’ αύτόν όφείλεται η έξόντωση του 

πληρώματος τουρκικού πλοίου, που είχε έξοκείλει στο Άγιον ’Όρος.

Για τις υπηρεσίες του αυτές η ελληνική κυβέρνηση άπένειμε στο

 Γιαννούλα δίπλωμα χιλιαρχίας (κάτι αντίστοιχο με το βαθμό του 

συνταγματάρχη), στο δε αδερφό του Θόδωρο το βαθμό του ταγματάρχη.

Το φθινόπωρο του 1826 ο σιλιχτάρ αγάς των Γρεβενών Μεχμέτ

 Τάγος, είτε από δική του πρωτοβουλία, γιατί έκρινε πώς η 

δύναμη και το κύρος του Γιαννούλα ήταν εμπόδιο και φραγμός

 στις αυθαιρεσίες του έναντι των χριστιανικών πληθυσμών, είτε

 και με διαταγή του Κιουταχή, που άσφαλώς θα είχε ύπόψη του

 τις ένέργειες και τη δράση του Ζιάκα υπέρ της επαναστάσεως 

 κατόρθωσε να τον σκοτώσει στο χωριό Μαυρονόρος υστέρα 

από προδοσία των αδελφών Άλέξη και Νικόλα Μακρή που

 κατάγονταν από το ίδιο χωριό Μαυρονόρος.
Αύτοί, λέγεται, είχαν λόγους να μισούν το Ζιάκα, γιατί τον

 θεωρούσαν υπεύθυνο για το φόνο ένός άλλου άδελφού τους.

Στή δολοφονία θά συνήργησαν άσφαλώς και άλλα πρόσωπα, 

όπως άφήνει να υπονοηθεί ο Γούλας στην προμνημονευόμενη

έκθεσή του.

Εναντίον όλων αυτών των προσώπων θα στραφεί αργότερα η 

μήνις του Θεόδωρου Ζιάκα.

Κατά την παράδοση μαζί με το Γιαννούλα βρισκόταν στο 

Μαυρονόρος κι ο άδερφός του Θόδωρος, αλλά σε άλλο σπίτι, 

κι είναι μυθιστορηματικός ο τρόπος με τον οποίο κατόρθωσε

 να διαφύγει.
 Ενώ δηλ. το σπίτι, όπου έμενε, είχε περικυκλωθεί από παντού

 και δε φαινόταν από πουθενά ελπίδα σωτηρίας, έβαλε σε ενέργεια

 ένα πολύ τολμηρό σχέδιο.
Πάνω στη ράχη του άλογου του έδεσε τεχνικά την κάπα του, 

έτσι που να δείχνει άνθρωπος καβαλάρης και κατόπιν μαστίγωσε

 το άλογο δυνατά. "Υστερα άνοίγοντας την πόρτα το άφησε να

 πεταχτεΐ έξω. Το άλογο αφηνιασμένο όρμησε πρός τα έξω.

Οΐ Τούρκοι νομίζοντας πώς είναι ο Ζιάκας, που προσπαθεί

 να ξεφύγει, πυροβολούν όλοι έπάνω του.
 Πάνω στη σύγχυση και την ταραχή ο Θόδωρος κατόρθωσε

 να ξεφύγει.
Ως το Σεπτέμβριο του 1943 το σπίτι αύτό, το σπίτι του Μαχαιρα, 

σωζόταν ανέπαφο κοντά στην εκκλησία των 'Αγίων Θεοδώρων. 

Κάηκε από τους Γερμανούς μαζί με τα άλλα σπίτια του χωρίου

 κατά τις έκκαθαριστικές τους επιχειρήσεις εναντίον των ανταρτών 

στην περιφέρεια Γρεβενών.

Σχετικά με το φόνο του Γιαννούλα ο μέν Βασδραβέλλης 

υποστηρίζει στο προμνημονευόμενο έργο του ότι πιάσθηκε 

από τον Κιουταχή και κρεμάσθηκε στη Λαμία, ο δε Ένισλείδης 

ότι σκοτώθηκε με προδοσία στα Γρεβενά. Καί οΐ δυο κάνουν 

κάποια σύγχυση. Ότι σκοτώθηκε στο Μαυρονόρος φαίνεται

 και από την προφορική παράδοση, που είναι ομόφωνη, κι

 από τις πληροφορίες του Κρυστάλλη και του Άραβαντινού 

καί, έμμεσα, από την προμνημονευόμενη έκθεση του Γούλα Ζιάκα.

Υστερα από το θάνατο του Γιαννούλα άρχηγος της

 άρματολικής και έπαναστατικής κίνησης στην 

περιφέρεια Γρεβενών και γενικότερα στη Δυτική 

Μακεδονία γίνεται ο Θεόδωρος Ζιάκας, ο θρυλικός

 επαναστάτης του Σπηλαίου, σάν επίτροπος του άνήλικου 

γιου του Γιαννούλα Νικολάκη, τον όποιο, με τα έξαίρετα

 στρατιωτικά και διοικητικά του προσόντα, θά 

ύποκαταστήσει οριστικά. 

Σχετικά με την κατοπινή δράση του Ζιάκα κατά την

 επανάσταση του 1821 δεν έχουμε πολλές πληροφορίες.

Μονάχα ο Άραβαντινός μάς πληροφορεί ότι πιεζόμενος

 από 

τις τουρκικές δυνάμεις άναγκάσθηκε ο Ζιάκας, μετά την 

καταστολή και των άλλων έπαναστατικών κινημάτων στη

 Μακεδονία, να καταφύγει και να δράσει στη νοτιότερη Ελλάδα.

Μά στα τέλη του 1827 τον βρίσκουμε, μαζί με άλλους 

οπλαρχηγούς, έξαιτίας των διαδόσεων για την επικείμενη

 κατάπαυση των πολεμικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα και 

τον επικείμενο καθορισμό των συνόρων του συνιστώμενου

 νέου έλληνικού κράτους, να παίρνει μέρος σε ζυμώσεις και

 κινήσεις στην περιοχή του Όλυμπου.

 
 

Έτσι πρόκριτοι και οπλαρχηγοί, μέσα

 στους οποίους είναι και ο Ζιάκας, συνέρχονται

 σε μυστική σύσκεψη στη μονή του άγίου Διονυσίου

 του ’Ολύμπου και με δυο αναφορές τους προς την κεντρική έλληνική

 κυβέρνηση, ζητούν να τους ύποστηρίξει υλικά και ηθικά και

 να τους στείλει άρχηγό της έπαναστατικης κινήσεως στη Μακεδονία

 είτε τοΔημήτριο Υψηλάντη είτε το Γερμανό φιλέλληνα συνταγματάρχη Heidek.

Τήν άναφορά υπογράφουν έκτος από το Ζιάκα και 

άλλοι όνομαστοί οπλαρχηγοί του ’Ολύμπου, όπως οί 

άδελφοί Κώστας και Διαμαντής Νικολάου, Γεώργιος και

 Αθανάσιος Συρόπουλοι, ο Τόλιος Λάζου και άλλοι.

 Οι απαντήσεις, που πήραν οί άρχηγοί του Όλύμπου στις

 προαναφερόμενες άναφορές τους τόσο προς το Δημήτριο

 'Υψηλάντη, το 1827, όσο και προς τον Καποδίστρια, τον Ιούλιο

 του 1828, τους έκοβαν και τις τελευταίες έλπίδες.
Στις άπαντήσεις τους τους συνιστούν να συμβιβαστούν με τους

 Τούρκους και να ησυχάσουν καθ’ δσον το θέμα της άπελευθερώσεως

 της Ελλάδος και του καθορισμού των συνόρων είχε περάσει 

στη δικαιοδοσία των μεγάλων δυνάμεων κι ότι έπρεπε να 

περιμένουν καλύτερους καιρούς.

 Έτσι όσοι άρχηγοί εμειναν άκόμα στη Μακεδονία 

άναγκάσθηκαν να συμβιβασθούν, ενώ οί υπόλοιποι, 

όπως και ο Ζιάκας,καταφεύγουν στην ελεύθερη Ελλάδα.

Μά ο Ζιάκας δεν μπορεϊ να ησυχάσει.
 Τό σχέδιό του είναι πάντοτε να βρει εύκαιρία να επιτεθεί

 κατά των Γρεβενών και να εκδικηθεί το Μεχμέτ Τάγο και 

τους άλλους έχθρούς του για την προδοσία και το φόνο

 του άδελφού του.
 Τά σχετικά με την έπίθεση του Ζιάκα κατά των Γρεβενών

 μάς τα λέγει το παρακάτω δημοτικό τραγούδι:

Έσεϊς, πουλιά μ΄ πετούμενα, 

που πάτε στον αέρα,

 αύτού που πάτε κι ερχεστε 

και πίσω δε γυρνάτε,

 μην εϊδατε το Θόδωρο,

 το Θόδωρο το Ζιάκα;

—’Εψές, προψές τον είδαμε 

μέσ" στ Άσπρο το ποτάμι.

 Παλικαοάκια μάζωνε όλο των είκοσι ένα.

Παίρνει το Νάσιο Μάνταλο και το Σωτήρη Στράτο.

Τριών μερών περπάτημα το κάνει σε μια μέρα, 

στα Γρεβενά ξημέρωνε, στον έμορφο τον τόπο.

Τηταν ημέρα του Βαγιού, ήμερα του Λαζάρου.


Σύμφωνα με τις πληροφορίες του δημοτικού τραγουδιού, 

με τις όποιες άλλωστε συμφωνεί και η δημοτική παράδοση, 

στα μέρη του Άσπροποτάμου (τού Αχελώου) θά τραβήξει ο

 Ζιάκας, για να στρατολογήσει τους άντρες που του χρειαζόταν,

 όταν  εκρινε πώς μπορούσε να επιστρέφει στην περιφέρεια Γρεβενών

 και να έκδικηθεΐ τους έχθρούς του.

Άνθρωποι ορεινοί οί Άσπροποταμίτες, γενναίοι, πολεμικοί, άλλα

 και πάμπτωχοι, ήταν φυσικό να μή λογαριάζουν τους πολεμικούς

 κινδύνους και να λαβαίνουν μέρος στη συγκρότηση άνταρτικών

 σωμάτων, που θά τους έπέτρεπε και στο έθνος να προσφέρουν

 τις ύπηρεσίες τους αλλά και να ζήσουν.

Και το αρματολίκι των Γρεβενών ήταν από τα πλουσιότερα, 

αφού  όπως μας λέγει ο Γούλας Ζιάκας, είχε εισόδημα 700 

χιλιάδες γρόσια, ποσό αστρονομικό για κείνη την εποχή, κι 

αριθμούσε στις μέρες της άκμής του 1.700 άντρες. 

Υστερα το όνομα του Ζιάκα ήταν μια εγγύηση πώς θα 

χτυπούσαν με επιτυχία τους κυρίαρχους.

Κατά την προφορική παράδοση συγκρότησε σώμα με 300

 περίπου άντρες και με οπλαρχηγούς το γνωστό και από άλλα δημοτικά 

τραγούδιαΝάσιο Μάνταλο και το Σωτήρη Στράτο.

Ό πρώτος είναι γνωστός κι από την επανάσταση του 1821, ο δε δεύτερος

 είναι ο κατοπινός συνταγματάρχης του ελληνικού στρατού, που πήρε μέρος

 σαν εθελοντής στην Ήπειρο κατά την επανάσταση του 1854.

Το να έρθουν άγωνιστές της αξίας του Μάνταλου και του Στράτου

 και να καταταχτούν στα σώμα του πολύ νέου άκόμα Θ. Ζιάκα,

 δείχνει την πανελλήνια φήμη και έκτίμηση, που είχε από τότε ο 

Γρεβενιώτης άγωνιστής.

Το σχέδιο του Ζιάκα ήταν να μπορέσει να καταλάβει τα Γρεβενά,

 να μπει στο κονάκι του και να σκοτώσει το Μεχμέτ Τάγο.

Μά ποιος είναι αύτος ο Μεχμέτ Τάγος;

 

Πάλι η δημοτική παράδοση θά μας σταθεί κατά το πλείστο 

βοηθός.
 Σύμφωνα μ’ αύτήν ο Μεχμέτ Τάγος, υπασπιστής του Άλή πασα, 

σε μια από τις πολυάριθμες μάχες του έναντίον των εχθρών του 

του έσωσε τη ζωή και σε άντάλλάγμα των υπηρεσιών του διορίσθηκε

 σιλιχτάρ άγάς των Γρεβενών και του παραχωρήθηκαν μερικά

 από τα πολυάριθμα τσιφλίκια, που είχε ο Άλή πασάς στην

 περιφέρεια Γρεβενών αύτά άργότερα, μετά το θάνατο του Άλή,

 έγιναν δημόσια (ΐμπλιάκια), για να άπαλλοτριωθούν ύπέρ των 

κατοίκων μετά την άπελευθέρωση του 1912.


Ό Μεχμέτ Τάγος παντρεύθηκε στα Γρεβενά και πήρε γυναίκα

 του χριστιανή, την όνομαστή για την ομορφιά και την καλοσύνη 

της Μιγδάλω (Μαγδαληνή) από τη Φυλή των Γρεβενών, η οποία,

 όπως και η Βασιλική του Άλη πασά, πρόσφερε πολλές υπηρεσίες

 στούς χριστιανούς της περιοχής.

Μονάκριβος γιός τους, μαζί με τρεις θυγατέρες, υπήρξε ο Βελής,

 που κι αυτός πήρε γυναίκα του χριστιανή, συγγενή της οικογένειας

 Σπίρτου από τα Γρεβενά. Γιοι του Βελή υπήρξαν ο Ριφάτ μπέης

 και ο Φουάτ μπέης (ό ένας τους χρημάτισε και υποψήφιος 

βουλευτής κατά την περίοδο του 1915-20• λέγεται μάλιστα ότi

κατά τις εκλογές του 1920, που είχαν γίνει με σφαιρίδιο, ο συγγενής

 του μακαρίτης φαρμακοποιός Θεμ. Σπίρτος, πολιτικά άντίθετός

 του, τον καταψήφισε ρίχνοντας στο μαύρο χρυσό σφαιρίδιο), που 

έφυγαν από την Ελλάδα με την άνταλλαγή των πληθυσμών το 1924.


Η κατοικία του Μεχμέτ Τάγου, τα όνομαστά «κονάκια του μπέη», 

βρίσκονταν στο νότιο άκρο των Γρεβενών, κοντά στο Γρεβενίτικο

 ποταμό, λίγο πιό κάτω από τη «σμίξη» του Αύλίτη, του καθαυτό

 Γρεβενίτικου ποταμού, με το Δοξανίτικο ποταμό κι άπέναντι από

 τη θέση «Τσακάλια».

Σωζόταν σχεδόν άνέπαφη ως τα τελευταία χρόνια (λίγο πρίν από 

τον τελευταίο παγκόσμιο πόλεμο), όπότε κατεδαφίσθηκε από τον 

τελευταίο ιδιοκτήτη της μακαρίτη Άντρέα Παπαλεξίου και 

πουλήθηκε όλη η περιοχή της για οικόπεδα• σήμερα στο μέρος 

αύτό, κοντά στη γέφυρα, που οδηγεί προς την Καλαμπάκα, έχει 

κτισθεΐ ολόκληρος συνοικισμός σπιτιών. Κτισμένη σ’ ένα

 ορθογώνιο οικόπεδο έκτάσεως περισσότερο από δέκα 

στρέμματα, άποτελούνταν από μια σειρά επιβλητικών σε 

όγκο, ύψος και εμφάνιση οικοδομημάτων, που τα περιέβαλλε

 ένα πελώριο
καί επιβλητικό τείχος ύψους δέκα περίπου μέτρων.

Στις άκρες, μα και στο μέσο των μακρών πλευρών, της δυτικής

 και της ανατολικής, πανύψηλοι πύργοι χρησίμευαν σάν 

παρατηρητήρια και πολεμίστρες.
Πάνω από τις μεγάλες σιδερένιες πόρτες (ή κυρία είσοδος

 βρισκόταν στη νότια πλευρά, προς το ποτάμι) βρίσκονταν 

οί «ζεματίστρες», άπ’ δπου ζεμάτιζαν με καυτό νερό, πίσσα 

η λάδι, τον τολμηρό, που θά επιχειρούσε να τις παραβιάσει. 

"Ως τα τελευταία διακρίνονταν πάνω στους τοίχους οι χαρακιές

 του λαδιού η της πίσσας. Μέσα στους άδειους χώρους, που 

άφηναν τα χτισμένα κτήρια, έβοσκαν, όπως μας πληροφορούν 

οί Wace-Thompson, που τα έπισκέφθηκαν και τα γνώρισαν από

 κοντά, τα άλογα και τα πρόβατα του νοικοκύρη.

Κατά την παράδοση, αλλά και από τις πληροφορίες των επιγραφών, 

που σώζονταν πάνω στις εξωτερικές πλευρές του τείχους, κτίσθηκε 

το 1829-30 (αύτές τις ενδείξεις έφεραν οί επιγραφές) κι ότι για την 

κατασκευή λένε ότι βοήθησαν με χρήμα και προσωπική εργασία 

δλα τα γύρω χριστιανικά χωριά.

Κι αύτό δεν είναι καθόλου άπίθανο, αν σκεφθούμε το κλίμα που 

επικρατούσε κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας (έχω ύπόψη

 μου ότι στο χωριό μου, τον Έλατο Γρεβενών, που ο πληθυσμός

 του ήταν μικτός, Τούρκοι και 'Έλληνες, οί χριστιανοί κάτοικοι του

 χωριού καλλιεργούσαν δωρεάν με προσωπική εργασία τα κτήματα 

του σημαντικότερου Τούρκου γαιοκτήμονα του χωριού) και το

 πόσο άγριος και καταπιεστικός ήταν ο Μεχμέτ Τάγος.

Τόση τρομοκρατία άσκούσαν στούς χριστιανικούς πληθυσμούς

 τα άφεντικά του κτηρίου αύτού ώστε, όταν , μετά την 

απελευθέρωση και την ανταλλαγή των πληθυσμών έφυγαν οί 

Τούρκοι ιδιοκτήτες του και το κτήριο έμεινε έρημο και άφύλακτο,

 και τότε άκόμα κανένας δεν τολμούσε να το πλησιάσει. Μονάχα,

 πού και πού, τα παιδιά, που δεν είχαν ζήσει τη φρίκη των χρόνων

 της σκλαβιάς (κι αυτός που γράφει τις γραμμές αύτές άνάμεσα σ’

 αύτά), σκαρφάλωναν από κάποιο χάλασμα και περιτριγύριζαν τα

 ερημικά κτήρια και τις χορταριασμένες αύλές.

Ένα δέος, κάτι σαν φόβος και θαυμασμός, έπιανε τον περιπατητή,

 που περιδιάβαζε, μέσα στην άπόλυτη ησυχία και ερημιά, όπου δεν

 έφθανε ο θόρυβος και η άναταραχή της σύγχρονης ζωής, τα 

επιβλητικά απομεινάρια περασμένων μεγαλείων, που παραδίνονταν

 σιγά σιγά στην καταστροφή και στο χαμό, κατοικίες τώρα της

 κουκουβάγιας και της νυχτερίδας, και σαν άκουε τους θρύλους

 και τις παραδόσεις για τις ωμότητες των κατακτητών, και σαν

 του έδειχναν, στην είσοδο κάποιου κτηρίου, το μέρος, όπου 

ήταν στημένη (ψέματα, άλήθεια; ποιός ξέρει;) η λαιμητόμος.

"Ως τα τελευταία σωζόταν, μπηγμένο στον τοίχο, ενα πλάγιο 

ξύλο, όπου στηριζόταν για να κοπεί το κεφάλι του καταδίκου.

 Κάπου εκεί κοντά έδειχναν ενα πηγάδι, δπου έριχναν, κατά την

 παράδοση πάντα, το κεφάλι του καταδίκου.

Μέ την παρέκβαση έφυγα κάπως μακριά από το θέμα μου, 

την επίθεση του Ζιάκα κατά των Γρεβενών.
Η επίθεση έγινε άφού χωρίστηκε το σώμα σε τέσσερα τμήματα.

 Τά τρία μπήκαν από τρία διαφορετικά σημίεΐα στην πόλη, ενώ το 

τέταρτο κατέλαβε το Βαρόσι, την παλαιά Μητρόπολη, προαστειακό

 συνοικισμό των Γρεβενών (σήμερα ένώθηκε τελείως με την υπόλοιπη 

πόλη των Γρεβενών), για να υποστηρίξει ένδεχόμενη υποχώρηση και να

 τιμωρήσει τους εκεί εχθρούς του Ζιάκα. Το σχέδιο του Ζιάκα ήταν

 να κόψουν το νερό του μυλαύλακου, που περνούσε κάτω από τα

 τείχη των κονακιών, και περνώντας κάτω από το άνοιγμα, που θά 

σχηματιζόταν, να μπουν στα κονάκια και να σκοτώσουν το Μεχμέτ Τάγο.

Οι σύντροφοί του όμως δείλιασαν και περιορίσθηκαν στη λεηλασία των Γρεβενών.

Πότε έγινε η επίθεση αύτή;

Κατά τόν Άραβαντινό και τους WaceThompson, που κι αύτοί 

άντλούν τις πληροφορίες τους από τδν Άραβαντινό, έγινε το 

1831 και πήραν μέρος σ’ αύτήν χίλιοι άντρες που λαφυραγώγησαν

 «χριστιανούς και Τούρκους πυρπολήσαντες τα δύο τρίτα των οικιών».

Η πληροφορία και ως πρός τον άριθμό των άνδρών, που πήραν 

μέρος στην επιχείρηση, αλλά πρδ παντός ως πρός το τελευταίο

 μέρος της, τη λαφυραγώγηση και την πυρπόληση χριστιανικών

 και οθωμανικών σπιτιών, δεν είναι καθόλου άληθινή.

'Ο Άραβαντινός είναι η μόνη πηγή, που δεν κάνει καμιά

διάκριση μεταξύ ληστών και κλεφτοαρματολών, προφανώς 

επηρεασμένος από το περιβάλλον, μέσα στο οποίο έζησε, το

 περιβάλλον του Άλή πασά, που είχε κάθε λόγο να χαρακτηρίζει

 κοινούς ληστές και έγκληματίες τους άγωνιστές και υπερασπιστές

 του άδικούμενου και καταπιεζόμενού από τδν κατακτητή έλληνισμού.

Έτσι θεωρεί κοινούς ληστές το Ζιάκα, το Βλαχάβα, το Σωτήρη

 Στράτο κι όλα τα τιμημένα ονόματα των άπελευθερωτικών άγώνων

 του έθνους και δε μας εξηγεί πώς πήραν ήθικές και ύλικές αμοιβές

 και ανώτερα άξιώματα από την ελληνική κυβέρνηση για την έθνική 

τους δράση.

 Ο Στράτος έγινε συνταγματάρχης του ελληνικού στρατού σε μια εποχή, 

που οί άνώτεροι στρατιωτικοί βαθμοί δε δίνονταν καθόλου εύκολα

,ο δε Ζιάκας και οί ανεψιοί του, οί γιοι του Γιαννούλα, έκτος από

 τα στρατιωτικά αξιώματα, σε άνταμοιβή των υπηρεσιών τους, 

θά πάρουν και κτήματα στην περιοχή της Λαμίας, όπου και θά 

περάσουν και τα τελευταία χρόνια της ζωής τους.

 Σχετικά με το Ζιάκα καμιά άλλη πηγή δε μας λέγει πώς ξέφυγε από 

την εθνική δράση και κατάληξε στο ποινικό άδίκημα, που είναι η 

ληστεία.

Αύτός ο Αυστριακός πρόξενος Ίωαννίνων Φερδινάνδος Χάας, μολονότι 

ποτέ η αυστριακή διπλωματία δεν εδειξε φιλικά αισθήματα προς την

 Ελλάδα και γενικά προς τις φιλελεύθερες και τις επαναστατικές ιδέες, 

σε έκθεσή του σταλμένη προς την κυβέρνησή του ομολογεί πώς η δράση

 του Ζιάκα ήταν καθαρά εθνική και πώς μόνο προστασία παρείχε στούς

 έλληνικούς πληθυσμούς.


Ο ϊδιος ο Άραβαντινός παραδέχεται άλλου  ότι, όταν  ο Ζιάκας μπήκε το 1831

 στα Γρεβενά, λεηλάτησε το πλεΐστον μέρος μόνο των οθωμανικών οικιών.

Τώρα άν καμιά φορά τα παλικάρια του, επηρεασμένα από τη φτώχεια 

και το πνεύμα της εποχής, παρεκτρέπονταν εις βάρος και των

 χριστιανικών πληθυσμών, αύτό άσφαλώς δε βαρύνει τόν άρχηγό.

 Ότι βέβαια θα τιμωρήθηκαν και χριστιανοί, που θεωρήθηκαν προδότες

 και υπεύθυνοι του φόνου του άδελφού του κι ότι άκόμα μπορεί να 

έγιναν από τα παλικάρια του Ζιάκα και κάποιες υπερβολές, αύτό είναι

 πολύ πιθανό, αλλά ότι ο θρυλικός εθνικός άγωνιστής θά μεταβαλλόταν

 σε κοινό ληστή, αύτό είναι τελείως άπίθανο και απαράδεκτο.


Μνημονεύονται άκόμα από τα δημοτικά τραγούδια και δυο επιθέσεις

του Ζιάκα κατά της Καστανιας της Καλαμπάκας και των Νιγάδων του

 Ζαγορίου, αλλά και εκεί άσφαλώς θά πρόκειται για τιμωρίες προδοτών .

Για την περίοδο της δράσης του Ζιάκα, που άναφέρεται στην ελληνική 

επανάσταση, μαθαίνουμε από τόν Κασομούλη  ότι ο Κιουταχής κατά το 

1830 προσπάθησε να σκοτώσει με δόλο τους οπλαρχηγούς, που 

έξακολουθούσαν να δρουν στό τουρκικό έδαφος, καλώντας τους 

τάχα σε συνεννόηση για την κατάπαύση του πυρός κι ότι κατάφερε 

να παρασύρει στην παγίδα και να σκοτώσει αρκετούς, αλλά οί

 υπόλοιποι, μεταξύ των οποίων και ο Ζιάκας, δεν έπεσαν στην παγίδα

 και δεν πήγαν στον τόπο της συναντήσεως με τον Κιουταχή.

Άπό τους διασωθέντες οί μέν οπλαρχηγοί των Χασίων, και φαίνεται

 ότι μέσα σ’ αύτούς ήταν και ο Ζιάκας, κατέφυγαν στα Τζουμέρκα

 και συνέχισαν τον άγώνα, οί δε οπλαρχηγοί του Όλύμπου συγκεντρώθηκαν

 στη Θεσσαλονίκη και με τη μεσιτεία του προξένου της Ρωσίας

 Μουστοξύδη κατέφυγαν στην Ελλάδα.

Ποια είναι η κατοπινή δράση του Ζιάκα κατά την περίοδο αύτή κι 

ως πότε δρα αύτός σάν οπλαρχηγός στην περιφέρεια Γρεβενών, 

δεν είναι γνωστό.

Κατά τόν Άραβαντινό ο Ζιάκας ειχε γίνει το φόβητρο των Όθωμανών

 της περιφέρειας Γρεβενών ίσαμε το 1835,
 οπότε πιεζόμενος από την έντονη καταδίωξη των τουρκικών αρχών

 άναγκάζεται να καταφύγει στην ελεύθερη Ελλάδα.

Άπό τον ίδιο τον Άραβαντινδ μνημονεύεται άκόμα ότι το 1832 ο

 Ζιάκας με τους ύπαρχηγούς του Κώστα Βλάχο και Μεντερλή 

προσεβλήθη από πολυάριθμο τουρκικό στρατό στο Σπήλαιο των

 Γρεβενών, άλλα περισσότερα για το περιστατικό αύτό, στο οποίο 

άναφέρεται και σχετικδ δημοτικό τραγούδι, δεν ξέρουμε.

 Σχετικά με τη δράση του Ζιάκα πριν από την έπανάσταση του 

1854 υπάρχουν και πολλές άλλες παραδόσεις, αλλά ως ποιό  σημείο

 υπάρχει άλήθεια σ’ αύτές, δεν ξέρουμε ούτε μπορούμε να είμαστε βέβαιοι.

"Ετσι λέγεται ότι κάποτε το σώμα του Ζιάκα άποκλείστηκε στο βράχο

 της Άετιας, του παλιού Τσιούργιακα, συνοικισμού της κοινότητας 

Φιλιππαίων Γρεβενών, που είναι βατός μόνο πρός το νότιο μέρος, 

πρός το χωριό, ένώ από τα άλλα μέρη εϊναι άπότομοι κρημνοί 

ύψους 100-200 μέτρων.

 Οι Τούρκοι έπιασαν το νότιο μέρος, άπ’ όπου μόνο ήταν δυνατό να

 περάσουν οί άντρες του Ζιάκα, με τη βεβαιότητα πώς θά τους

 άναγκάσουν να παραδοθούν.

Μά τη νύχτα εκείνοι ξήλωσαν τα σιρίτια από τις κάπες τους, 

τα έκαμαν μακρύ σχοινί, σύρθηκαν από το σχοινί κάτω από 

τους βράχους και σώθηκαν. 
Γίνεται επίσης λόγος για τη συνεργασία του Ζιάκα με κάποιον 

καπετάν Λάμπρο, με τον οποίο χώρισε αργότερα, αλλά τί είδους

 συνεργασία είχαν και γιατί χώρισαν δεν είναι γνωστό. Για το 

χωρισμό τους υπάρχει μόνο μια παροιμιακή φράση:

«όσοι είστε με τα κόγκολα(;) και τις τραγατσίκες με τον καπετάν

 Λάμπρο, κι όσοι με τους τροβάδες και τ’ ασκιά με τον καπετάν 

Ζιάκα», αλλά τί ακριβώς σημαίνει δεν είναι γνωστό.

Από το 1835 χάνονται τα ίχνη του Ζιάκα. Κατά τη μαρτυρία του 

Άραβαντινού, που άναφέραμε παραπάνω, είχε αποσυρθεί στην 

ελεύθερη 'Ελλάδα, περιμένοντας πιο πρόσφορους καιρούς για να δράσει.


Θεόδωρος Ζιάκας (1798-1882)

ΜΙΛΤ. Ι. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

 ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΛΑΪΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ 

ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ.

 

 

<<Ο συγγραφέας Μιλτιάδης Παπαϊωάννου γεννήθηκε και

 μεγάλωσε στο Σπήλαιο Γρεβενών και ο πατέρας του ήταν ο

 Ιωάννης Θεοδωρίδης (Παπαγιάννης, καθότι ήταν Παπαδάσκαλος)

 και διατέλεσε δάσκαλος και ιερέας στο χωριό την περίοδο 1910-1920.>>

 

 

 

 

 

 

(Παρασκευή 5-Απριλίου-2013) .Ηρωικός Σπηλαιώτης Ταγματάρχης στην επανάσταση του 1821. Μας δίνει ιδιαίτερη χαρά όταν ένας από τους πολλούς επισκέπτες μας, που χωρίς να έχει κάποια ουσιαστική σχέση με το Σπήλαιο ενδιαφέρεται  για το site και το δείχνει με έμπρακτο τρόπο.

 Ευχαριστούμε και  δημόσια τον φίλο Νίκο Παπ. από το site  http://www.doumbia-istoria.blogspot.gr/  της Χαλκιδικής, που μας έστειλε το παρακάτω e-mail το οποίο παραθέτουμε αυτούσιο:

<<Συγχαρητήρια για το ιστολόγιό σας

 

σας στέλνω ένα κομμάτι από τις καταστάσεις στρατιωτών

 

του Σπηλαιώτη ταγματάρχη και κατά συνέπεια αγωνιστή του 1821

 

Γεωργίου Σπηλαιώτη εκ Σπηλαίου Γρεβενών,

 

ο οποίος το 1832 ήταν ταγματάρχης του νεοσύστατου Ελληνικού στρατού>>.

 

ΗΡΩΑΣ ΤΑΓΜΑΤΑΡΧΗΣ  ΣΠΗΛΑΙΩΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821.

 

 

COM_CONTENT_REGISTER_TO_READ_MORE

 

Το Σπήλαιο  ορίστηκε ως έδρα της κοινότητος Σπηλαίου στις 31-12-1918. 

Στον εκλογικό κατάλογο της Υποδιοικήσεως Γρεβενών ήταν εγγεγραμμένοι 222 εκλογείς.

Στις κοινοτικές εκλογές του 1925 ψήφισαν 153 εκλογείς. 

Εκλέχτηκαν:

 Δημήτριος Κεχαγιάς 81, Θωμάς Σωτηρίου 81, Ηλίας Βολαγιώργος 76,

 Νικόλαος Αρχοντούλης 76, Γεώργιος Τζαρτζάνης 74, Γεώργιος Ράμμος 69, 

Ιωάννης Κοληβός 66, Ιωάννης Κυριάκου 63, Χρίστος Στυλιανός 58.

 

Πληθυσμός: 1913=717.1920=637. 1928=805. 1940=837. 

1951=561. 1961=562. 1971=454. 1981=531. 1991=422.

 2001=447. 2011=187.

 

Το 1926 ιδρύεται ο Πανεπαρχιακός Αμπελουργικός Σύλλογος Γρεβενών.

 Από τα 45 ιδρυτικά μέλη τα πέντε (αρ.5) είναι από το Σπήλαιο: 

Ζήσης Ιωάννης, Βαβρίτσας Αθανάσιος, Αναγνώστου Ι Θωμάς, 

Βαβρίτσας Κ., Κολοβός Ιωάννης. Πρόεδρος του συλλόγου ο Ιωάννης

 Ζήσης εκ Σπηλαίου, Γραμματέας ο Κων/νος Ταλιαδούρος εκ Γρεβενών γραμματέας μετέπειτα πολιτικός και

ιδρυτής της Νομαρχίας Γρεβενών.

 

 ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΠΕΤΡΟΥ.

 

COM_CONTENT_REGISTER_TO_READ_MORE

ΣΠΗΛΙΩΤΕΣ ΗΡΩΕΣ ΤΟΥ 1940-1941

COM_CONTENT_REGISTER_TO_READ_MORE

 

ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ

Κάποτε το Σπήλαιο ήταν ζωντανό χωριό και υπήρχαν

 πολλά καταστήματα για την

εξυπηρέτηση των κατοίκων. Ας προσπαθήσουμε να γυρίσουμε

 μερικές δεκαετίες πίσω και να φανταστούμε το χωριό στην 

καθημερινότητά του, απαραίτητα  τα καταστήματα όχι μόνο

 για τις βασικές ανάγκες αλλά και για την διασκέδαση-γλέντια.Ας αρχίσουμε να αναφέρουμε ένα ένα αυτά που λειτούργησαν

 μεταπολεμικά.

1.Καφενείο -παντοπωλείο –κρεοπωλείο και ταβέρνα η ‘’Ομόνοια’’ (ΖΗΣΗΣ ΖΙΑΜΠΡΗΣ και μετά ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΛΑΧΑΒΑΣ)

2.Καφενείο –παντοπωλείο -κρεοπωλείο και ταβέρνα‘’Τα δυό αδέρφια’’ (ΑΦΟΙ ΖΑΡΚΟΓΙΑΝΝΗ)

3.Καφενείο –παντοπωλείο ‘’Ειλικρίνια’’ (ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΓΚΟΓΚΟΣ)

4.Καφενείο –παντοπωλείο ‘’Πίνδος’’ (ΣΤΕΦΟΥΛΗΣ ΣΤΕΡΓΙΟΣ)

5.Οινομαγειρίον ‘’Μαύρος γάτος’’ (ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΖΙΑΜΠΡΗΣ)

6.Καφενείο –ταβέρνα (ΡΑΜΜΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ)

7.Ψησταριά-κρεοπωλείο (ΣΙΟΥΛΑΣ ΘΟΔΩΡΟΣ και μετά ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ)

8.Υποδηματοποιείο (Τσαγκάρικο) (ΣΤΕΦΟΥΛΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ)

9.Ραφείο (ΣΙΟΥΛΑΣ-ΤΣΑΡΟΥΧΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ)

10.Σαμαράδικο ( ΦΛΩΡΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ)

11.Ψιλικά-τσιγάρα (ΚΟΥΤΟΥΜΑΝΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ)

12.Ψησταριά –οπωροπωλείο (ΒΑΤΑΛΑΧΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ)

13. Καφενείο-ταβέρνα (ΣΙΟΥΛΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ)

 

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Γ. ΠΕΤΡΟΥ.

 

 

 

 ΣΠΗΛΑΙΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ    

 

     Είμαστε στην δεκαετία του 1950 η Ελλάδα έχει βγει από ένα πόλεμο μία κατοχή 

και έναν εμφύλιο πόλεμο, ύστερα από  όσα  έζησαν την δεκαετία του 1940

 ξαναγύρισαν στα χωριά τους, αφού έζησαν καταδιωκόμενοι όπως λέγαν μεταξύ τους.

Αρχές του 1950 όταν γύρισαν στα χωριά και στο δικό μας  το  χωριό  το Σπήλιο,

 σπίτια δεν υπήρχαν τα είχαν κάψει οι Γερμανοί, στο χωριό είχαν μείνει λίγα σπίτια 

όπως λένε οι μεγαλύτεροι είχαν μείνει το Σχολείο που το είχαν στρατώνα,το σπίτι

 του Γιάννη Μάνου που το είχαν Διοικητήριο ,το σπίτι του Κώστα Βαβρίτσα  που 

δεν έπαθε μεγάλες ζημίες και μερικά ακόμα μισοκαμμένα και ευτυχώς δεν κάψαν 

το Μοναστήρι της Παναγίας αλλά είχε μείνει πληγωμένο από έναν βομβαρδισμό των 

Ιταλών έπαθε μεγάλη ζημία το Ηγουμενείο, και τα υπόλοιπα κτίρια από την εγκατάλειψη.

 

 

       Το πρώτο που είχαν να κάνουν ήταν να φτιάξουν τα σπίτια τους το κράτος

 δεν είχε να τους προσφέρει και πολλά,έπρεπε όλα να τα κάνουν μόνοι τους ,

 οικοδομικά υλικά οι πέτρες από το κάστρο και άμμος ο αρμός που έβγαζαν

 ανάμεσα από τις πέτρες που τον έκαναν τα παιδιά άμμο χτυπώντας τον, και

 λίγα υλικά που τους προσέφερε η ‘’στέγαση’’ ‘όπως την λέγανε.Η κοινότητα

 που υπήρχε τότε δεν είχε πόρους , όλα γινόταν με εθελοντική εργασία, ένα

 έργο που έγινε τότε ήταν  να φέρουν οι χωριανοί  νερό στο χωριό και να κάνουν 

δυο βρύσες , μία στο ίσιωμα και μία στη χώρα. Το κράτος τους παραχώρησε 

τους σωλήνες και ξεκίνησαν από το τεπόζιτο να φέρουν το νερό στο χωριό

 δουλεύοντας εθελοντικά. Οι Σπηλιώτες ήξεραν από εθελοντική εργασία όταν 

δούλευαν στα κτήματα του Μοναστηριού της Παναγίας η ‘’παρακαλιά’’ όπως

 την λέγαν.Όλοι οι χωριανοί πήγαιναν να σκάψουν να κλαδέψουν τα κτήματα

 του Μοναστηριού χωρίς πληρωμή.

 

 

 

  

       Το Ελληνικό κράτος στην δεκαετία του 1950  θέσπισε τον 

θεσμό της προσωπικής εργασίας που παρέμεινε μέχρι την δεκαετία του 1970. 

 

 

 

        Ο εθελοντισμός περίσευε της προσωπικής εργασίας και όλο το χωριό δούλευε  με τα χέρια και με τη βοήθεια του κασμά ,της τσάπης ,του λοστού, της παραμίνας,τα μηχανήματα της εποχής.

Με την προσωπική εργασία τότε γινόταν έργα μέσα και έξω από το χωριό,όπως διανοίξεις και συντηρήσεις δρόμων,επεκτάσεις 

και συντηρήσεις δικτύων ύδρευσης και αποχέτευσης.

        ‘Ολοι συμμετείχαν  και αυτοί που ήταν υποχρεωμένοι και αυτοί που δεν είχαν υποχρέωση,

 είτε βοηθητικά

είτε συμβουλευτικά, χαρακτηριστική είναι η φωτογραφία μέσα στο βράχο που διακρίνεται ο Κώστας Βαβρίτσας  μεγάλης ηλικίας τότε ,αλλά και μικρά παιδιά παίζοντας και βοηθώντας.(την οποία φωτογραφία βλέπετε από κάτω).

     

       

     

 ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Γ. ΠΕΤΡΟΥ.

 

 

 

ΟΙ ΕΚΛΟΓΕΣ ΣΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΑΠΟ ΤΟ 1978 ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ.

Έτος: 1978 
Έδρες : 5
Εγγεγραμμένοι : 564
Ψήφισαν : 450 / - 
Έγκυρα : 448 / - 

 

ΥΠΟΨΗΦΙΟΣ

ΨΗΦΟΙ Α' ΓΥΡΟΥ

Ποσοστό

ΨΗΦΟΙ Β' ΓΥΡΟΥ

Ποσοστό

ΕΔΡΕΣ

 

 

 

ΒΛΑΧΑΒΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

273

60.94

-

-

3

 

 

 

ΤΕΓΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ

175

39.06

-

-

2

 

 

Έτος: 1982 
Έδρες : 7
Εγγεγραμμένοι : 644
Ψήφισαν : 518 / - 
Έγκυρα : 512 / - 

ΥΠΟΨΗΦΙΟΣ

ΨΗΦΟΙ Α' ΓΥΡΟΥ

Ποσοστό

ΨΗΦΟΙ Β' ΓΥΡΟΥ

Ποσοστό

ΕΔΡΕΣ

 

ΜΙΜΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

272

53.13

-

-

5

 

ΒΛΑΧΑΒΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

240

46.88

-

-

2

 

 

Έτος: 1986 
Έδρες : 7
Εγγεγραμμένοι : 648
Ψήφισαν : 528 / - 
Έγκυρα : 520 / - 

 

ΥΠΟΨΗΦΙΟΣ

ΨΗΦΟΙ Α' ΓΥΡΟΥ

Ποσοστό

ΨΗΦΟΙ Β' ΓΥΡΟΥ

Ποσοστό

ΕΔΡΕΣ

 

 

 

ΡΑΜΜΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

270

51.92

-

-

5

 

 

 

ΔΗΜΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

250

48.08

-

-

2

 

 

Έτος: 1990 
Έδρες : 7
Εγγεγραμμένοι : 634
Ψήφισαν : 535 / - 
Έγκυρα : 525 / - 

 

ΥΠΟΨΗΦΙΟΣ

ΨΗΦΟΙ Α' ΓΥΡΟΥ

Ποσοστό

ΨΗΦΟΙ Β' ΓΥΡΟΥ

Ποσοστό

ΕΔΡΕΣ

 

 

 

ΣΙΟΥΛΑΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ

294

56.00

-

-

5

 

 

 

ΖΑΡΚΟΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

231

44.00

-

-

2

 

 

Έτος: 1994 
Έδρες : 7
Εγγεγραμμένοι : 622
Ψήφισαν : 511 / - 
Έγκυρα : 503 / - 

 

ΥΠΟΨΗΦΙΟΣ

ΨΗΦΟΙ Α' ΓΥΡΟΥ

Ποσοστό

ΨΗΦΟΙ Β' ΓΥΡΟΥ

Ποσοστό

ΕΔΡΕΣ

 

 

 

ΜΙΜΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

204

40.56

-

-

 

 

 

 

ΣΙΟΥΛΑΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ

144

28.63

-

-

 

 

 

 

ΡΑΜΜΟΓΙΑΝΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

155

30.82

-

-

 

 

 

Έτος: 1998 
Έδρες : 15
Εγγεγραμμένοι : 5811
Ψήφισαν : 3540 / 3157
Έγκυρα : 3377 / 2975

 

ΥΠΟΨΗΦΙΟΣ

ΨΗΦΟΙ Α' ΓΥΡΟΥ

Ποσοστό

ΨΗΦΟΙ Β' ΓΥΡΟΥ

Ποσοστό

ΕΔΡΕΣ

 

 

 

ΣΤΑΜΟΣ ΣΩΚΡΑΤΗΣ

1244

36.84

1490

50.08

9

 

 

 

ΚΟΛΕΤΣΟΣ ΣΤΕΡΓΙΟΣ

613

18.15

-

-

1

 

 

 

ΒΑΝΙΩΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

620

18.36

-

-

2

 

 

 

ΠΕΤΡΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ

900

26.65

1485

49.92

3

 

 

Έτος: 2002 
Έδρες : 15
Εγγεγραμμένοι : 5152
Ψήφισαν : 3455 / - 
Έγκυρα : 3318 / - 

 

ΥΠΟΨΗΦΙΟΣ

ΨΗΦΟΙ Α' ΓΥΡΟΥ

Ποσοστό

ΨΗΦΟΙ Β' ΓΥΡΟΥ

Ποσοστό

ΕΔΡΕΣ

 

 

 

ΠΕΤΡΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ

1744

52.56

-

-

9

 

 

 

ΣΤΑΜΟΣ ΣΩΚΡΑΤΗΣ

1574

47.44

-

-

6

 

 

 

Έτος: 2006 
Έδρες : 13
Εγγεγραμμένοι : 5081
Ψήφισαν : 3587 / - 
Έγκυρα : 3487 / - 

 

ΥΠΟΨΗΦΙΟΣ

ΨΗΦΟΙ Α' ΓΥΡΟΥ

Ποσοστό

ΨΗΦΟΙ Β' ΓΥΡΟΥ

Ποσοστό

ΕΔΡΕΣ

 

 

 

ΠΕΤΡΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ

1899

54.46

-

-

8

 

 

 

ΜΑΓΕΙΡΑΣ ΣΤΕΡΓΙΟΣ

95

2.72

-

-

 

 

 

 

ΣΤΑΜΟΣ ΣΩΚΡΑΤΗΣ

1493

42.82

-

-

5

  

 ΑΡΧΕΙΟ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Γ. ΠΕΤΡΟΥ.

 

 

ΣΠΗΛΑΙΟ: ΓΡΑΠΤΕΣ  ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΕΣ  ΑΝΑΦΟΡΕΣ 1940-2011.

 

 

1. 1940 Πηγή : Βασίλειον της Ελλάδος Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας-ΔιεύθυνσηΣτατιστικής   16-10-1940                                                   Σπήλαιον  : Πραγματικός πληθυσμός άνδρες 388 γυναίκες 449  σύνολο 837 

 

      Σπήλαιον  : Νόμιμος πληθυσμός(εγγεγραμένοι) 907,  

  Μόνιμοι    857 Νομός Κοζάνης Επαρχία Γρεβενών

 

 

 

 

 

2. 1951 Πηγή:  Βασίλειον της Ελλάδος Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας-ΔιεύθυνσηΣτατιστικής 7-4-1951                                                    Σπήλαιον  : Πραγματικός πληθυσμός 561                        

 

 Σπήλαιον  : Νόμιμος πληθυσμός(εγγεγραμένοι) 720

 Νομός Κοζάνης Επαρχία Γρεβενών

 

 

 

 3.1961 Πηγή : Βασίλειον της Ελλάδος Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας-Διεύθυνση Στατιστικής   19-3-1961                                                    

 

Σπήλαιον : Πραγματικός πληθυσμός 562   

 

 Σπήλαιον  : Νόμιμος πληθυσμός(εγγεγραμένοι) 742

 Νομός Κοζάνης Επαρχία Γρεβενών

                    

 

4.   1971 Πηγή:  Βασίλειον της Ελλάδος Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας-Διεύθυνση Στατιστικής  14-3-1971                                                     

 

Σπήλαιον : Πραγματικός πληθυσμός 454   

 

 Σπήλαιον  : Νόμιμος πληθυσμός(εγγεγραμένοι) 706 Νομός  Γρεβενών                    

 

 

 

 

 

5.1981 Πηγή:  Ελληνική Δημοκρατία Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας-Διεύθυνση Στατιστικής   5-4-1981

 

  Σπήλαιον : Πραγματικός πληθυσμός 531  

 

 Σπήλαιον  : Νόμιμος πληθυσμός(εγγεγραμένοι) 744 Νομός  Γρεβενών                    

 

                                                  

 

6. 1991 Πηγή: Ελληνική Δημοκρατία Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας-Διεύθυνση Στατιστικής  17-3-1991  

 

Σπήλαιον : Πραγματικός πληθυσμός 422  

 

 Σπήλαιον  : Νόμιμος πληθυσμός(εγγεγραμένοι) 712 Νομός  Γρεβενών  

                  

 

7. 2001 Πηγή: Ελληνική Δημοκρατία Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας-Διεύθυνση Στατιστικής   18-3-2001

 

Σπήλαιον : Πραγματικός πληθυσμός 447  

 

  Δήμος Θ.Ζιάκα: Νόμιμος πληθυσμός(εγγεγραμένοι) 4.100

 Δήμος    Θ.Ζιάκα Νομός  Γρεβενών  

  

 

  8. 2011 Πηγή: Ελληνική Δημοκρατία

 Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας-ΔιεύθυνσηΣτατιστικής   9-5-2011

 

Σπήλαιον : Πραγματικός πληθυσμός 187 

 Δημοτική ενότητα Θ.Ζιάκα 1.297 Δήμος    Γρεβενών 25.905 

 

           Περιφεριακή ενότητα Γρεβενών ενότητα  31.757

 

              

 

 

 

                                                               ΠΕΤΡΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ

 

 

 

 

 

ΣΠΗΛΑΙΟ: ΓΡΑΠΤΕΣ  ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΕΣ  ΑΝΑΦΟΡΕΣ 1857-1938

 

1. 1857 Πηγή :Παναγιώτης  Αραβαντινός ‘’Χρονογραφία της Ηπείρου Β’ ‘’  

Σπήλαιον  : 58 οικογένειες  γλώσσα ελληνική, Ελεύθερο

Κυρακαλίτσα : 7 οικογένειες γλώσσα ελληνική

(κτήμα του Μοναστηριού της Παναγίας, σύνορα Μοναχιτίου-Μικρολιβάδου )

 

2.  1886 Πηγή: Νικόλαος Σχοινάς  Ταγματάρχης του Μηχανικού

Σπήλαιον : Κάτοικοι 353. ‘’Σπήλαιον έχων 100 οικογενείας 

 χριστιανικάς, 

2 εκκλησίας, φρέατα και  παρ’ αυτό 

 Μονή της  Παναγίας έχουσαν τριάντα κελία και 

αφθονία χόρτου κριθής και αχύρου.Ύπερθεν δε

 της μονής ευρίσκεται  οχυρός στρατών.’’

 

 3.  1900 Πηγή : KTHYOE Βούλγαρος εθνογράφος 

Σπήλαιον : Κάτοικοι  409 θρήσκευμα χριστιανοί. 

 

4.   1905 Πηγή:  Προξενείο της Ελλάδος εν Σερβίοις εδρεύων εν Ελλασώνι

Σπήλαιον:  Κάτοικοι  600 Ελληνόφωνοι χριστιανοί. 

Σπηλαίον: Αστική σχολή Είς διδάσκαλος Μαθηταί το όλον 50.

  

5.   1910 Πηγή:Εθνολογική Στατιστικη Βιαλαετίων Θεσσαλονικης-Μοναστηρίου

Σπήλαιον:  Κάτοικοι  630 θρήσκευμα χριστιανοί. 

 

6. 1913 Πηγή: Βασίλειον της Ελλάδος Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας-Διεύθυνση Στατιστικής. Σεπτέμβριος 1913

Σπήλαιον:  Κάτοικοι  717 Νομός Κοζάνης, Επαρχία Γρεβενών

 

7. 1920 Πηγή: Βασίλειον της Ελλάδος Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας-Διεύθυνση Στατιστικής. 

Σπήλαιον  Κάτοικοι  657 Νομός Κοζάνης, Επαρχία Γρεβενών

 

8. 1928 Πηγή: Βασίλειον της Ελλάδος Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας-Διεύθυνση Στατιστικής. 15-16 Μαιου 1928

Σπήλαιον  Κάτοικοι  Άνδρες 387 Γυναίκες 418 Σύνολο 805  

Νομός Κοζάνης, Επαρχία Γρεβενών

 

9.    1938  Πηγή:Βασίλειον της Ελλάδος Υπουργείο

 Εσωτερικών ‘’Γεωγραφικό λεξικό της Ελλάδος’’

Σπήλαιο. Κοινότητα της επαρχίας Γρεβενών

 του Νομού Κοζάνης με έδρα το ομώνυμο χωριό.

Έχει 805 κατοίκους,έχει δημοτικό σχολείο,

ταχυδρομείο,τηλεφωνείο, σταθμό χωροφυλακής.         ΠΕΤΡΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ

 

 

 

 

ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΤΟΥ ΔΙΑΜΑΝΤΗ ΜΑΝΟΥ ΜΕ ΤΟΥΣ ΣΥΝΤΡΟΦΟΥΣ

 ΤΟΥ ΜΕΣΑ ΣΤΟ (ΚΑΤΙΛΧΑΝΕ) ΦΥΛΑΚΗ ΤΩΝ ΜΠΙΤΟΛΙΩΝ 

(ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ) 1908.

 

 

Δεν είχον παρέλθει πολλαί ημέραι από της αποδράσεως του

 Σουλίου, και ωδηγούντο εις τας φύλακας άλλοι Ελληνομακεδόνες

 αιχμάλωτοι.Ησαν ούτοι ό οπλαρχηγός Γεώργης Καμηλάκης και

 δύο σύντροφοι του.

 

Ο Καμηλάκης ήτο γνωστός δια την ανδρείαν του και τον 

πατριωτικόν του ενθουσιασμόν.

 

Είχε κουρείον εις τας Αθήνας και ακούων καθημερινώς τα

 όργια τών Βουλγάρων δεν ηδυνήθη να συγκρατηθη και πωλήσας

 το κατάστημα του εξήλθεν εις τα Μακεδονικά βουνά ως οπλαρχηγός.

 

Κατόπιν δε εντίμου και γενναίας δράσεως εγένετο οπλαρχηγός

 και συνέχισε το εργον του ενδόξως.

 

Ατυχώς έπροδόθη και αυτός και συνελήφθη υπό του Τουρκικου

 στρατού.

 

Όταν τους είδον οι εν τω «Κατιλχανέ» Έλληνες, έλυπήθησαν τόσον

 περισσότερον, όσον οι Βούλγαροι εχάρησαν γελώντες καί μυκτηρίζοντες

 την άτυχη Έλληνικήν άνδρείαν.

 

Δεν ήρκει όμως αυτό

 

Ο Διαμαντής Κόκκινος από το Σπήλι των Γρεβενών ο παλαιός 

επαναστάτης,  κατόπιν οδηγός του σώματος Βέργα και ανδρειότερος 

συμπολεμιστής, αυτός  κατόπιν έγένετο   καπετάνιος καί κατασυνέτριψεν

 εις διαφόρους συμπλοκάς τον Τουρκικόν στρατόν και τας Βουλγαρικάς

 και Ρουμουνικάς συμμορίας, συνελήφθη και αυτός αιχμάλωτος.

 

Πολλοί εκ των φυλακισμένων Βουλγάρων υπήρξαν μέλη των ληστοσυμμοριών,

 τας οποίας  Διαμαντής είχε κατακερματίσει.

 

Οταν τον είδον δε υπό ισχυράν συνοδείαν και δέσμιον είσερχόμενον εις

 το «Κατιλχανέ», ήρχισαν να ειρωνεύωνται και να επιχαίρουν.

 

Ο Διαμαντής ατάραχος τους προσέβλεψε και οι θρασύδειλοι καίτοι ήτο

 δέσμιος συνεκρατήθησαν καί έπαυσαν νά γελουν.

 

Εφοβούντο ότι δεν ήτο απίθανον ο ατρόμητος αυτός άνθρωπος,  οποίος

 ήτο δέσμιος έκείνην την στιγμήν, να τους έκδικηθή τρομερά μέ την πρώτην

 εύκαιρίαν, η οποία θα     παρουσιάζετο.

 

Άλλως τά κατορθώματα του ήσαν τόσον γνωστά, ώστε κανείς δεν

 

αμφέβαλλεν ότι ταχέως θα εύρισκε τον δια της αγχόνης τέλος.

 

Εσκέπτοντο λοιπόν ότι αυτός ο φύσει ατρόμητος θα καθίστατο 

υπεράνθρωπος εν τη μανία του γνωρίζων ότι έν πάση περιπτώσει

 δέν είχε ν' άπολέση τίποτε άλλο από   εκείνο το οποίον ώρισμένως

 ήτο χαμένον δι' αυτόν.

 

Την ζωήν του την είχεν αποφασίσει πρό· πολλού ό καπετάν Διαμαντής,

 άλλα ήδη ήτο νεκρός ζών. Και εμειδία διά αυτό.

 

Εφαίνετο ότι επίστευεν ακραδάντως ότι δέν είχε πλέον προορισμον εις

 τον κόσμον.Το έργον του ετελείωσε.

 

Ότι είχε να πράξη το έπραξε   διαθέσας όπερ   των υψηλότερων σκοπών

της άνθρωπότητος όλας τας δυνάμεις και αυτήν την ζωήν του. Ό καπετάν

 Γαλιανός μόλις τον είδεν έτρεξε και τον έφίλησε. Και συ καπετάν Διαμαντή, εδώ ;

 

Εκείνος εχαμογέλασε και ενώ δάκρυ στιλπνόν έπιπτεν επάνω εις την

 λευκόξανθον γενειάδα, του απήντησεν

 

Ηταν γραφτό μου να ρεζιλευθώ τώρα στα γεράματα, καπετάν Βαγγέλη.

 

—Τι να γείνη ! Ότι θέλει ο θεός.

 

Και παρήρχοντο αι θλιβεραί ημέραι, χωρίς να αίθριάσουν αι ψυχαί

 των καταπεπονημένων ανδρών, οι οποίοι έζων μόνον με μίαν μαυ-ρισμένην

 ελπίδα, με όνειρα   ωχρά μιας πιθανής απελευθερώσεως.

 

Πολλοί ήσαν ήδη καταδικασμένοι, άλλοι είς είκοσιν ετών, άλλοι είς δέκα

 πέντε ετών φυλάκισιν.

 

Εδικάσθησαν όμως και ο Καμηλάκης, ο Κόκκινος και ο Χρήστου και 

κατεδικάσθησαν εις τον δι' αγχόνης θάνατον. Αυτοί ήσαν ήρεμώτεροι 

από τους άλλους.   Έφαίνοντο εντελώς άφρόντιδες.

 

Και όχι μόνον φόβο άλλα και ενεθάρρυνον τους άλλους. Βρε παιδιά,

 έλεγε μειδιών   αγαθώτατα ό  Διαμαντής,   εμείς  σέ   λίγον καιρό   θα 

σας αφήσωμε   γειά   γιά  πάντα και θα έχετε μεγαλείτερη ευρυχωρία

 και δεν θα στενοχωριέσθε τόσο πολύ. Μην είσαστε λοιπόν ανυπόμονοι.

 

Οι Ελληνομακεδόνες κατανοόντες την πικρίαν, η οποία εκρύπτετο

 από το αγαθόν εκείνο χαμόγελον, ήσθάνοντο βαθυτάτην συγκίνησιν 

και έλεγον παρηγορόντες τους αδελφούς των :

 

—Μην τα συλλογίζεσαι αυτά, καπετάν Διαμαντή. Ο θεός είνε μεγάλος.

 Ποιος ξέρει πως έρχονται τα πράγματα

 

— Ρε παιδιά, εγώ δεν είμαι για νά με παρηγοράτε, άλλα θέλω
νά σας πώ νά κάνετε υπομονή και θα βγήτε μια μέρα πάλι στα βουνά.

 

Ο Γιάννης ο Σεϊμένης, ο όποιος έγνώριζε καλά τον Διαμάντην, διότι

 και αυτός ήτο ένα από τα λαμπρά παλληκάρια του αρχηγού Βέργα

 έπιασε τόν μιξοπόλιον καπετάνον από το χέρι και του είπε

 

Θυμάσαι τι όμορφη παρέα που είχαμε μέσα στα ρουμάνια και στά 

κορφοβούνια που γυρίζαμε  θυμάσαι το Βαγγέλη το Νικολούδη, το

 Σκαλίδη, το Λιάπη, τον Μπατζή, το Μπουντουράκη ;

 

Παλληκάρια αλήθεια, μωρέ λεβέντη, απήντησε μέ δακρυσμένα μάτια 

ο Διαμαντής, άλλ' όχι καλήτερα από σένα... Ατρόμητα παλληκάρια. Κρίμα

 τες λεβεντιές, κρίμα !

 

Εστράφη τότε ό οπλαρχηγός και αποχωρισθείς του κύκλου των

 Ελληνομακεδόνων απεμονώθη εις μίαν γωνίαν και τον είδον νά σπογγίζη

 τους οφθαλμούς του με το φαρδομάνικον του υποκαμίσου του.

 

Ο Σεϊμένης έτρεξε προς αυτόν, με δακρυσμένους   και αυτός   οφθαλμούς

 και τον έπιασεν από τον ώμον.

 

Καπετάνιο, του είπεν αν και συ εδείλιασες, τότε αλλοίμονον.

 

Όχι, όχι παιδί, μου. Δεν δειλιάζει ο Διαμαντής, άλλα ζηλεύει. Δέ θάτανε

 καλλίτερα να πέθαινα σαν τόσους άλλους ;

 

Ο Σεϊμένης εστάθη σκεπτικός και άφωνος και είπε συμπερασματικές·

 

Δίκιο έχεις. Κ' έγώ ζηλεύω τόν άδελφόν μου πού σκοτώθηκε και τον 

ξάδερφο μου και τον άλλον το μικρότερον τον αδερφό μου. Εμένα δυό 

φορές μ' έτρύπησαν σφαίρα, άλλα δεν ήθελεν ο θεός να τελειώσω.

 

Η τύχη, η τύχη, είπεν ο Διαμαντής έπανακτήσας την ψυχραι-
μίαν του. Φασκέλωσέ τα τώρα.

 

Έγώ ; αν δέν φύγω από δω μέσα, να το ξέρεις, καπετάνιο, ότι θα σκωτοθώ.

 

Ό καπετάνιος τον παρετήρησεν ήρέμως,  έμειδίασεν αγαθώτατα και του 

είπε με τόνον τρυφερώς συμβουλευτικόν

 

Έσύ, Γιάννη μου, είσαι ακόμη παιδί  κάμε υπομονή και θά ξαναξανακούσουν

    το ανδρειωμένο περπάτημα σου τα ξακουσμένα ρουμάνια τής Μακεδονία

ς μας. Είσαι πολύ νέος ακόμη, έμενα τι να μέ κάμης

 

Συνεχίζομεν την ίστορίαν των έν ταις φυλακαις περιπετειών των Ελλήνων

 εκδικητών μέχρι τής δραπετεύσεως του άρχηγού Νίδα και των συντρόφων

 του ίνα δωσωμεν πλήρη εικόνα αύτου και έλθωμεν είς τα διαδραματισθέντα 

εν τω μεταξύ είς τα βουνά και τα δάση όπου τόσοι θρίαμβοι, άλλα και τόσαι 

ηρωικαί εκατόμβαι θαυμάσιων παλληκαριών έκλεισαν τον άμυντικόν 

Μακεδονικόν αγώνα.

 

Ο καπετάν Διαμαντής Κόκκινος ήρχισε νά περιπατή εντός της αυλής

 με σκυμμένην κεφαλήν, καπνίζων διαρκώς εν χρνδρόν σιγάρον.

 

Ο νεαρός Σεΐμένης εκάθησεν εις μίαν άκραν και συνομίλει με τον 

αρχηγόν Νίδαν.

 

Ο αρχηγός τον ήκουε μετά προσοχής, άλλ' έφαίνετο έχων αντιρρήσεις τινάς.

 

Μετ' ολίγον προσήλθε και ο Μπενούκας και δύο άλλοι Έλληνο-μακεδόνες

 και έλαβον και αυτοί μέρος εις την συνδιάλεξιν.

 

Ο Μπενούκας ήκούσθη λέγων

 

Δίκηο εχεις, αρχηγέ, ο Γιάννης.

 

Βέβαια, βέβαια, προσέθηκαν οι άλλοι.

 

Λοιπόν, είπεν εγερθείς ο Νίδας, κ' έγώ είμαι σύμφωνος, άν και δεν

 μένουν πολλά χρόνια για να βγω, άλλα θά αφήστε νά κανονίσω εγώ 

τα πράγματα. Σύμφωνοι;

 

Όπως διατάξετε, είπον πάντες.

 

Ό Σεϊμένης μόνον πού δέν έχόρευεν άπό τόν ένθουσιασμόν του

 μετά τήν ληφθεΐσαν άπόφασιν.

 

Έσπευσε δέ και είπεν εις τον Διαμαντή κάτι μυστικόν, το μυστικόν

 το οποίον τόσον τον έχαροποίησε.

 

Έρχεσαι λοιπόν, μπάρμπα Διαμαντή, τον ήρώτησε ;

 

Και εκείνος του απήντησε ξηρώς

 

Όχι δέν έρχομαι. Ο θεός να είνε μαζί σας.

 

Γιατί ; ήρώτησεν έκπληκτος ό νεαρός εκδικητής.

 

Θέλω, παιδί μου, να ησυχάσω πιά. Έζησα και έκαμα όσα αν 

εζούσε άλλος διακόσια χρόνια τώρα θέλω να πεθάνω. Όσαις 

μέραις ζήσω ακόμη, θα της περάσω με την ένθύμησιν των 

περασμένων. Τώρα για σας τα παιδιά είνε ο κόσμος.

 

Και όντως μετά τινάς ημέρας εις το "Ατ-Παζάρ έξετελέσθη ό 

απαγχονισμός του Καμηλάκη και του Κόκκινου, ο οποίος

 έβύθισεν εις πένθος πάντας τους Έλληνας δια τήν άπώλειαν

 δύο τόσον θαυμαστών ηρώων.

 

 

 

 

 

                                                                                   ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΣΤΑΜΑΤΗ ΡΑΠΤΗ

 

                                                                                           ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ 1913

 

 

Η ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΜΑΣ

 

Η ΠΙΝΔΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΧΩΡΙΑ ΤΗΣ ΣΠΗΛΑΙΟ-ΓΡΕΒΕΝΑ-ΣΑΜΑΡΙΝΑ

 

ΟΙ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΤΩΝ ΓΡΕΒΕΝΩΝ

 

 

 

Οι πρόγονοι αυτών ήλθαν με τας οικογενείας των και με τα προβατΆ των, ίνα φυλάξουν τα άκρα της Αυτοκρατορίας, τα σύνορα. Ούτοι εν καιρώ μεν ειρήνης καλλιεργούσαν τους αγρούς, εν καιρώ δεπολέμου υπεράσπιζον την ακεραιότητα της ΑΥτοκρατορίας   Και πράγματι οι σημερινοί κάτοικοι του Σπηλαίου π.χ. είναι άνδρες γεροί, όλοι υψηλού αναστήματος, ορεσίβιοι και λεπτοί και ευκίνητοι, με γνησίαν Μακεδόνικην κατανομήν,   αληθινοί Δωριείς. όπως τους βλέπομεν εις τας απεικονίσεις των αρχαίων αγγείων, ομιλούντες τήν Έλληνικήν, αμιγείς γηγενείς.

 

                                                                                      ΧΡΗΣΤΟΣ Μ.ΕΝΙΣΛΕΙΔΗΣ

 

ΤΑ ΦΑΣΟΛΙΑ ΤΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΥ.

 

 

Διά του Πανοσιωτάτου Ηγουμένου της Ιεράς Μονής Σπηλαίου κυρ. Ιωαννικίου θέλει ευαρεστηθή η Υμετέρα Σεβασμιότης ν' αποδεχθή εν φορτίον οίνου, ένα ασκόν τυρού και 40 οκάδας φασολιών του καλλιτέρου είδους των παραγομένων ενταύθα, δείγμα της προς Αυτήν ακραιφνούς αδελφικής αγάπης και αφοσιώσεως μου και την έκφρασιν της ζωηράς μου επιθυμίας του ν' απογευθή τούτων εν πληρέστατη υγιεία και φαιδρότητι. Επί τούτοις κατασπαζόμενος την ιεράν Αυτής κορυφήν εν φιλήματι αγίω διατελώ.

Τη 12η, 8/βρίου 1887                                                               

  Τω Σεβασμιωτάτω Μητροπολίτη αγίω Ιωαννίνων Κυρίω Σωφρονίω.


Warning: Parameter 2 to modChrome_artblock() expected to be a reference, value given in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/templates/spileo2012b/html/modules.php on line 77

Warning: Parameter 3 to modChrome_artblock() expected to be a reference, value given in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/templates/spileo2012b/html/modules.php on line 77

Ο ΚΑΙΡΟΣ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΜΑΣ!!!


Warning: Parameter 2 to modChrome_artblock() expected to be a reference, value given in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/templates/spileo2012b/html/modules.php on line 77

Warning: Parameter 3 to modChrome_artblock() expected to be a reference, value given in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/templates/spileo2012b/html/modules.php on line 77

Παναγία η Σπηλιώτισσα


Warning: Parameter 2 to modChrome_artblock() expected to be a reference, value given in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/templates/spileo2012b/html/modules.php on line 77

Warning: Parameter 3 to modChrome_artblock() expected to be a reference, value given in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/templates/spileo2012b/html/modules.php on line 77

Επικοινωνία

 spileo.gr@gmail.com

 


Warning: Parameter 2 to modChrome_artblock() expected to be a reference, value given in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/templates/spileo2012b/html/modules.php on line 77

Warning: Parameter 3 to modChrome_artblock() expected to be a reference, value given in /var/www/vhosts/lampi.gr/spileo.gr/templates/spileo2012b/html/modules.php on line 77

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του περιεχομένου, με ενεργό link που θα οδηγεί στον ιστότοπο μας.